Aleksandar Saša Erdeljanović
* * *
„Priča jednog dana“, produkcija Artistik filma iz 1941. godine, svojevrsna nedovršena simfonija života Beograda u 24 časa, je verovatno najbolji dokumentarno-igrani film kratkotrajne jugoslovenske kraljevine.
Pun šarma i poetike, on vremenski prati jedan svakodnevni beogradski dan koji započinje ranojutarnjim dolaskom prigradskih mlekadžija, a završava kasnom zabavom u noćnom klubu i pesmom „Majestic Melody“ u izvođenju popularnog šlagerskog pevača Milana Timotića.
Režiser ovog ostvarenja bio je talentovani i sofisticirani pariski đak Maks Kalmić (1905-1941), koji će samo par meseci nakon premijere stradati kao jedna od prvih žrtava nacističkog terora protiv Jevreja u Beogradu. Njegovo efektno delo je očigledno bilo inspirisano poznatijim, nemačkim filmom „Berlin, simfonija velegrada“ iz 1927. godine Valtera Rutmana, ali je svojim duhom i ležernim humorom (koji treba pripisati francuskim uticajima) prevazišao svoj uzor.
Inače, Kalmić je, uz „Priču jednog dana“, tokom kratke karijere režirao svega još nekoliko filmova koji se sada vode kao izgubljeni, ali je dobra vest da je pre nekoliko meseci u arhivu Kinoteke otkriven njegov dokumentarac „Dubrovnik“ iz 1939. godine, koji svedoči o sigurno blistavoj karijeri koja je nažalost prekinuta zločinačkom rukom.