Srbija i njeno stanovništvo. Populacija koja se smanjuje i stari

Upozoravajuća i loša demografska slika Srbije sa zadnjeg popisa. Statistički godišnjak Srbije 2012

 

STANOVNIŠTVO SRBIJE

Popisi stanovništva predstavljaju osnovni izvor statističkih podataka o ukupnom broju, teritorijalnom rasporedu i osnovnim karakteristikama lica i domaćinstava u Republici Srbiji.

Sprovođenje popisa ima vrlo dugu tradiciju na našim prostorima, koja se može pratiti još od davne 1834. godine, kada je na teritoriji tadašnje Srbije izvršen prvi popis u savremenom smislu tog pojma.

U periodu nakon Drugog svetskog rata u Republici Srbiji sprovedeno je osam popisa: 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011. godine.

S obzirom na to da konačni rezulatati Popisa 2011. godine nisu za sada raspoloživi, u tabelarnom pregledu dati su rezultati prethodnih popisa, zaključno sa rezultatima Popisa 2002. godine. Takođe, u metodološkom delu data su objašnjenja koja se odnose na prethodne popise, a analiza je bazirana na rezultatima Popisa 2002. godine.

U međupopisnom periodu vrši se procena broja stanovnika.

Broj stanovnika se procenjuje za svaku godinu, uključujući i popisnu. Tako, procenjen broj stanovnika Republike Srbije u 2011. godini iznosi 7,258,753.

Stopa rasta stanovništva, u odnosu na prethodnu godinu, negativna je i iznosi -4,5 na 1000 stanovnika (u apsolutnom iznosu -32,683 stanovnika).

Prema podacima vitalne statistike u 2011, stopa prirodnog priraštaja je -5,2‰. Stopa nataliteta je 9,0‰, a stopa mortaliteta 14,2‰.

U periodu od 2002. do 2011. godine, broj stanovnika se smanjio za oko 241 hiljadu, prosečna godišnja stopa rasta iznosila je -3,3 na 1000 stanovnika. U istom periodu, udeo stanovništva mlađeg od 15 godina i starijeg od 65 godina u ukupnom stanovništvu kretao se:

procenat mladih (0-14) pao je sa 16,1% u 2002. na 15% u 2011, dok je procenat starih 65 i više porastao sa 16,6% (2002) na 16,8% (2011). Kontingent stanovništva 15–64 neznatno se uvećao, od 67,3% (2002) na 68,2% (2011).

Prosečna starost stanovništva Republike Srbije porasla je od 40,2 godina (2002) na 41,6 (2011).

Prosečan životni vek muškog i ženskog stanovništva u Republici Srbiji produžen je u poslednjih deset godina za blizu dve godine (sa 69,7 na 71,6 godine kod muškaraca, a sa 75,0 na 76,8 godina kod žena).

U istom periodu (2002–2011), stopa nataliteta je smanjena sa 10,4‰ na 9,0‰, dok je udeo žena u fertilnom periodu u ukupnom stanovništvu opao sa 24,1% na 22,9%.

Stopa smrtnosti je porasla sa 13,7 na 14,2 umrlih na 1000 stanovnika.

Vodeći uzroci smrti i dalje su bolesti krvotoka i neoplazme i kod muškaraca i kod žena.

Mortalitet odojčadi je značajno smanjen sa 10,1 na 6,3 umrla odojčeta na 1000 živorođenih.

Stopa ukupnog fertiliteta je ispod praga proste reprodukcije i za poslednjih deset godina je smanjena sa 1,6 na 1,4 deteta po ženi (od 2005. iznosi 1,4).

Depopulacione tendencije stanovništva sa negativnom stopom rasta i negativnim prirodnim priraštajem zabeležene su u Vojvodini osamdesetih godina XX veka, a u centralnoj Srbiji početkom devedesetih.

Osnovna odlika kretanja projektovanog stanovništva Republike Srbije 2002–2032 jeste odvijanje procesa depopulacije. Naime, prema svakoj od pet varijanti projekcija, broj stanovnika Republike Srbije 2032. godine bio bi manji nego 2002, a Republika Srbija bi bila tipično područje negativnog prirodnog priraštaja. Stanovništvo bi demografski starilo, tako da bi se za trideset godina udeo lica starijih od 65 godina povećao sa 17% na 22%. Na kraju projekcionog perioda skoro svaki četvrti stanovnik bio bi stariji od 65 godina, a stopa demografske zavisnosti starijeg stanovništva tokom projekcionog perioda porasla bi sa 25% na 33%.

Statistika brakova u 2011. godini beleži smanjenje broja zaključenih brakova za 0,02% u odnosu na 2010. godinu, odnosno pad sa 35815 u 2010. godini na 35808 registrovanih brakova u 2011. godini. Prosek godina starosti prilikom stupanja u brak je nepromenjen u odnosu na prethodnu godinu i iznosi 30 godina za žene i 33 godine za muškarce.

Broj razvedenih brakova pokazuje porast u 2011. godini, sa 6644 u 2010. godini na 8251 razvedeni brak. Prosek godina starosti prilikom razvoda braka za žene je 39 godina, a za muškarce 43 godine. Prosečno trajanje razvedenog braka za 2011. godinu iznosi 12,7 godina, što je duže u odnosu na 2010. godinu (12,5 godina).

U Republici Srbiji broj sklopljenih brakova je u blagom opadanju u periodu od 2002. do 2011. godine. U 2011. godini sklopljeno je pet brakova na 1000 stanovnika, što je manje u odnosu na broj brakova u popisnoj 2002. godini, kada je sklopljeno šest brakova na 1000 stanovnika. Broj razvedenih brakova na 1000 stanovnika u 2011. godini je nepromenjen u odnosu na 2002. godinu i iznosi jedan razvedeni brak na 1000 stanovnika.

. . .