Misterija Svete Sofije – šta sve u Aja Sofiji plaši Turke

Pojava andjela i krstova unutar Aja Sofije stvara strah kod Turaka. Otkriva se ponovo misterija Svete Sofije

  

Misterija Svete Sofije. Od trenutka kada je Konstantinopolj pao pod Turcima i Mohamed Fatiš ušao u Crkvu Svete Sofije na svom belom konju, on je pogledom ostao prikovan ikonom Isusa Hrista na kupoli, za dugi period. Tako kažu Turski izvori.

Ova nenadmašna Pravoslavna Crkva postala je epicentar različitih mitova i legendi koje su kružile među osvajačima izazivajući intenzivan osećaj strahopoštovanja za ovo veliko dostignuće Pravoslavlja koje je sada okruženo sa četiri turska minareta.

Ali tokom poslednjih nekoliko godina, izvesni događaji oko Svete Sofije i posebno oko neočekivanog otkrića Anđela u leto 2008 na kupoli, izazvali su među Turcima intenzivan osećaj neizvesnosti i straha za budućnost.

U vezi sa ovim, isplivale su sve legende i vremenom šokirale i unele strah u Muslimanea. Ovaj strah je da će identitet Pravoslavnih Hrišćana ponovo ustati uprkos činjenici da je do 1934 Crkva korišćena kao Muslimanska džamija.

U kontekstu ovih događaja, prošlog 20-og Januara, 2012, Turske novine velikog tiraža Sampach, predstavile su prilično zapanjujući članak „Misterija Svete Sofije”.  On prikazuje na graciozan način ovu atmosferu straha koja je u poslednje vreme zahvatila Turke u vezi sa skrivenim stvarima u Svetoj Crkvi i o svim stvarima koje će se desiti u budućnosti.

Prvi značajan elemenat preuzet iz tog članka je neopisiv strah koji je otkriven od strane Turaka u vezi skrivenih krstova, i simboličkih i nesimboličkih krstova, koji su pronađeni u unutrašnjosti Crkve a takođe su viđeni na osnovi Crkve odozgo. Zato Turci izražavaju veliko strahopoštovanje za takozvani „Krst  Apostola Svetog Andreja”. Kao što je poznato, on je osnivač Crkve u Konstantinopolju. Kako pišu novine Sampach, Krst Svetog Andreja otkriven je na krovu Crkve urezan dijagonalno. To je značajan simbol koji ne samo da nije izgubljen tokom vekova Turske okupacije već dominira prostorom sa svojim simboličnim značenjem. 

Pored toga, „Justinijanov Krst” izluđuje Turke. Legende takođe upućuju na vrlo stari dragulj koji se mistično našao u Svetoj Sofiji a u stvari potiče iz Egipta i ima veliku moć. Uopšteno govoreći, izgradnja ovog „Velikog Pravoslavnog Arhitektonskog Remek dela”, po istim Turskim izvorima, zasnovana na Hrišćanskoj simbolici Krsta stvara osećaj strahopoštovanja i straha o budućem povratku Svete Sofije svojim tradicionalnim stanovnicima, drugim rečima, Grčkim Pravoslavnim vernicima i obožavaocima. 

Ali pored krstova, Turci upućuju na druge misteriozne i zastrašujuće stvari koje su nađene u unutrašnjosti crkve. Kao što je poznato iz legendi, pošto je crkva pretvorena u Muslimansku džamiju, sagrađen je dobro poznati Muslimanski Mihramp. To je muslimansko mesto za molitvu. Nalazi se na istočnoj strani Crkve u pravcu Meke. Ali veliko interesovanje je, po Turskim legendama, za ono što je pronađeno ispred Mihrampa. Tu je sahranjen kovčeg od bronze pozlaćen zlatom. U ovom kovčegu leži telo kraljice Sofije. Najverovatnije je njeno ime u vezi sa Svetom Sofijom. Ova kraljica Sofija i njen kovčeg su povezani, po Turskim legendama, sa zapovešću koja postoji vekovima do danas.

Ova zapovest nalaže da niko ne uznemirava kovčeg, čak ni da ga dotakne. Ako se nešto slično desi, onda će po legendi to inicirati uskrsnuće kraljice Sofije. Ako se to desi, onda će zastrašujuća buka uzdrmati celu strukturu crkve pokrećući seizmičke događaje koji će uplašiti Turke. 

Ova legenda o kraljici Sofiji nastavlja kako sledi. Na osnovu Turskih izvora, kovčeg je zaštićen sa četiri Arhanđela koji se nalaze na kupoli crkve. Ovi Arhanđeli, za koje Turci veruju da postoje, su:  Tzemprael, Michael, Israfel i Azarael. Turci kažu da Tzemprael štiti Vizantijske careve, Michael štiti crkvu od neprijateljskih napada, dok su Tzemprael i Israfel oni koji objavljuju događaje koji vode ka neprijateljskom napadu. Tzemprael i Israfel su anđeli koji objavljuju događaje zaraćenih napora Vizantijskih careva. I ova četiri Arhanđela su dodeljena nakon pada Carigrada da štite kovčeg kraljice Sofije od opasnosti nekog bezbožnog ko bi mogao da pokuša da ga otvori i dovede do Drugog Hristovog Dolaska. 

Još jedna važna legenda koja se odnosi na Muslimane je legenda „O Skrivenom Patrijarhu” koja je slična Grčkoj legendi o „skrivenom svešteniku”. Kao što je opisano u Turskoj tradiciji, na južnoj strani crkve je uzan prolaz. Ovaj prolaz vodi u vrlo stari centralni deo pokriven misterioznim vratima koja se u legendi pominju kao „Zatvorena Vrata”. Po Turskim izvorima, kada je Mohamed Fatiš ušao u Konstantinopolj, poslednji Grčki Pravoslavni Patrijarh i cela njegova pratnja, ušli su kroz ta vrata koja su se za njima zatvorila.

Od tog trenutka ovi ljudi su nestali dok su vrata ostala hermetički zatvorena i niko se nikada nije usudio da ih otvori. Svake godine za vreme  službe Vaskrsenja Pravoslavnih Hrišćana, kažu Turske novine  Sampach, crvena jaja se pojavljuju ispred ovih vrata. Legenda se završava proročanstvom koje plaši Turke, a koje kaže da kada se vrata otvore u crkvi će se ponovo čuti pevanje Pravoslavnih Hrišćana. To je razlog zašto su Turci uplašeni i samo razmišljajući o otvaranju ovih misterioznih vrata. 

Turske novine izveštavaju o misterioznom podzemnom tunelu koji postoji u centralnom delu u unutrašnjosti Crkve. Kako pišu novine, postoje dvostruka vrata koja vode u veliki tunel. Ovaj tunel, kako pišu Turske novine, vodi u Prinkoniso (Princezino ostrvo) i skroz do ostrva Proti. Misterija za Turke je kako je ovaj tunel napravljen i kakvu ulogu je igrao u dugoj istoriji Crkve.

Druga misterija za Turke je otisak đona velike životinje, možda slona, koji je pronađen na jugozapadnom delu kupole. I ovde se navodi da je to u vezi sa nekim eshatološkim pričama. Po Turcima ovaj otisak je od konja Mohameda Osvajača. Ali pitanje je kako je konj mogao da stane na mesto koje je tako visoko na kupoli.

 Veliko strahopoštovanje izazivaju među Turcima, kako pišu novine Sampach, različiti mozaici koji su otkriveni u svoj svojoj slavi tokom poslednjih deset godina u crkvi Aja Sofija. To je uprkos činjenici da Muslimanska vera smatra da je greh stvarati slike ljudi koje su vezane za religijske događaje. Oni osećaju posebno strahopoštovanje za mozaik koji prikazuje Isusa sa Bogorodicom i Jovanom Pretečom desno i levo od Njega. Turci su ga nazvali „Mozaik Apokalipse”. A njegova simbolika otvara nam svoje eshatološko značenje koje je vrlo intenzivno kod Muslimanskih Turaka.

Posebna pažnja je učinjena mozaiku koji pokazuje poznate Vizantijske careve kao Jovana Komnena sa Isusom Hristom i Cara Konstantina Monomahosa sa Caricom Zoe. Svi ovi crteži izazivaju intenzivno strahopoštovanje prema Grčkoj Pravoslavnoj velikoj Crkvi i unutrašnjoj snazi koja izlazi iz ovih mozaika. Oni su stvorili različite legende o njihovom eshatološkom simbolizmu. Ovi simboli su povezani sa Turskim fobijama o ponovnom uspostavljanju autoriteta Svetog Istočnog Rimskog Carstva sa blagoslovom Isusa Hrista.

Niko Hilodakou