Aneurizma proširenje arterija

Šta je aneurizma i kako nastaje proširenje arterija. Uzroci, simptomi, dijagnoza i lečenje aneurizme

 

Aneurizma je proširenje nekog krvnog suda najčešće arterije, do koga dolazi zbog postepenog smanjivanja čvrstine i elastičnosti zidova krvnih sudova. Aneurizma je degenerativno oboljenje koje se kod najvećeg broja pacijenata javlja na aorti (glavnoj i najvećoj arteriji u organizmu) kao i arterijama glave ili udova. Aneurizma ima podmukao tok, često bez primetnih simptoma sve dok ne nastupi pucanje krvnog suda, kada je lečenje teško, a prognoza uglavnom loša.

Najveći faktori rizika za proširenje arterija su pušenje, visok krvni pritisak kao i nasledni faktor. Aneurizma se najčešće javlja kod muškaraca starijih od 50 godina.

Jedan od uzroka nastanka aneurizme je poremećaj odnosa elastina i kolagena,proteina u zidovima krvnih sudova, koji arterijama daju čvrstinu i elastičnost. To je prirodno smanjenje nivoa ovih materija (posebno elastina) koje nastaje sa godinama, iako uzrok degenerativnog procesa mogu biti i upale,bakterijske ili virusne infekcije u zidu arterije nakon povreda, infekcije hranom (Salmonela) ili prisustvo bakterije hlamidije.Postoje osobe koje su genetski sklone oboljenjima vezivnog tkiva, takodje povećan rizik za nastanak aneurizme imaju pušači i osobe koje imaju hipertenziju. Aneurizma nastaje na mestu gde zid arterije postane slabiji, usled pritiska krvi javlja se proširenje, koje vremenom raste. Mala proširenja arterija ne predstavljaju rizik, ali se sa njihovim uvećanjem javlja opasnost od pucanja i obilnog krvarenja koje se često završava smrću.

.

Simptomi aneurizme

Pojava simptoma zavisi od veličine, brzine rasta i mesta na kojem se aneurizma pojavljuje. Na početku su proširenja mala i aneurizma se razvija bez ikakvih simptoma. Aneurizme koje se brzo uvećavaju i prete pucanjem često su bolno osetljive i mogu pući bez prethodnih simptoma. Pojava simptoma znak je uznapredovalog širenja krvnih sudova.

Kod aneurizme grudnog dela aorte moguća je pojava kašlja, tupih bolova u grudnom košu i leđima, iskašljavanje krvi, promuklost, otežano disanje i gutanje usled pritiska jednjaka.

Trbušnu aneurizmu prate osećaj punoće, nelagodnosti i pulsiranja u stomaku ili bolovi u listovima nogu prilikom napora.

Simptomi proširenja moždanih krvnih sudova manifestuju se u vidu problema sa percepcijom, pamćenjem i zaključivanjem, promena raspoloženja i poremećaja ravnoteže. Pucanje cerebralne aneurizme može se prepoznati po jakim bolovima u glavi uz pojavu mučnine i povraćanja, zamagljenog ili duplog vida, proširenih ženica, te gubitka osećaja.

Kompresija okolnih tkiva i organa, nastanak krvnog ugruška i pucanje zida krvnog suda najčešće su komplikacije bolesti. Aneurizma u grudnom košu može pritiskati srce ili pluća; proširenje vratnih arterija vrši pritisak na okolne živce, dok aneurizma u stomaku pritiska tanko i debelo crevo, pa se javljaju simptomi karakteristični za neka druga oboljenja, što može navesti na pogrešnu dijagnozu.

Ozbiljne komplikacije mogu nastati kada se u proširenju – stvori tromb. Otkidanjem delića tromba može doći do začepljenja arterija i pojave šloga, nedovoljnog ili potpuno blokiranog dotoka krvi do udova ili važnih organa. Tromb obično stvara i prostor u kome se nakupljaju virusi ili bakterije, što dovodi do upala aneurizme i otežava hirurško lečenje. Najgora komplikacija je pucanje zida krvnog suda, kada usled obilnog krvarenja smrt može da nastupi nakon samo nekoliko minuta. Znaci unutrašnjeg krvarenja su bledilo, snižen krvni pritisak i ubrzan rad srca. Čak i kada se izvede hitna operacija, postoji velika šansa da dođe do komplikacija, pa je stopa smrtnosti veća od 20%.

Dijagnoza i lečenje aneurizme

Dijagnoza aneurizme postavlja se tek posle ultrazvuka,skeniranja ili snimanja magnetnom rezonancom.

U slučajevima pucanja aneurizme ili njenog značajnog uvećanja lečenje je uvek hirurško. Pre operacije potrebno je odrediti stanje kardiovaskularnog sistema pacijenta, pošto je kod velikog broja obolelih prisutna i ateroskleroza. Operacija abdominalnih aneurizmi preporučuje se pacijentima koji imaju aneurizme veće od 6 cm, a uspešnost hirurškog zahvata u slučaju pucanja je oko 50%.

Kada lekar proceni da operacija nije potrebna, savetuje se praćenje ateroskleroze i energično lečenje hipertenzije, prvenstveno beta-blokatorima, uz obavezan prestanak pušenja.

Hirurška operacija podrazumeva i ugradnju sintetičkog arterijskog grafta na mestu aneurizme.U poslednje vreme se razvija operativna tehnika koja se sastoji od ubacivanja plastikom obloženog stenta kroz arteriju. Kada stent stigne do proširenja, oslobađa se graft koji premošćuje proširenje i stvara normalni prečnik arterije. Na ovaj način, zid arterije se štiti od eventualnog pucanja.

.

Medicinski leksikon o tome šta je Aneurizma:

aneurysma, aneurizma, ograničeno proširenje arterije koje nastaje istezanjem svih slojeva njenog zida; a. arteriosclerotica, arteriosklerotička a., prouzrokovana procesom arterioskleroze u zidu arterije; a. arteriovenosum, arteriovenska a., nenormalna veza izmedju arterije i vene. Obično prouzrokovana traumatskom penetracijom kraja arterije i vene; a, cerebralis, a. na arterijama mozga. Njeno prskanje je čest uzrok moždanog krvarenja; a. congenitalis, urodjena. Često se javlja na površnim krvnim sudovima velikog mozga; a. dissecans, razdružujuća a. nastaje prodorom struje krvi izmeñu slojeva zida arterije; a. mycoticum., mikotička a. Nastaje u manjim arterijama na mestu gde je lokalizovani zapaljenjski proces prouzrokovao dovoljno slabljenje zida arterije i doveo do širenja; a. syphiliticum, sifilisna a., pozna manifestacija sifilisa, obično nastaje u uzlaznom delu luka aorte, u trbušnom delu aorte ili u drugim sifilično promenjenim arterijama; a. spuria, lažna a., obično je organizovani hematom koji je u vezi sa zjapom arterije. Zid aneurizme u ovakvim slučajevima ne sadrži elemente zida arterije.

aneurysmectomia, aneurizmektomija, ekstirpacija aneurizme uklanjanjem njene kese.
aneurysmoplastica, aneurizmoplastika, plastika arterije u lečenju aneurizme.
aneurysmorrhaphia, aneurizmorafija, operacija sašivanja aneurizme.
aneurysmotomia, aneurizmotomija, operacija prosecanja aneurizmne kese.

 

Dragan Djordjević