Evo mene, evo vas, eto rata Turcima!
Drugi Srbski ustanak iz 1815 godine je otpočeo čuvenim rečima koje je izrekao Knjaz Miloš Obrenović: Evo mene, evo vas, eto rata Turcima!
“Evo mene, evo vas, eto rata Turcima!“
Tim rečima je knjaz Miloš Obrenović na velikom narodnom saboru u Takovu na Pravoslavni praznik: Ulazak Gospoda Isusa Hrista u Jerusalim – Cveti, koji je tog leta Gospodnjeg 1815 – pao u nedelju 23. aprila, poveo narod u Drugi Srbski ustanak.
U crkvi brvnari, posle službe koju je držao pop Pavle iz Takova, šezdesetak okupljenih knezova, kmetova i viđenijih Srba – odluči da ponovo krene u borbu protiv Turaka.
Učesnici dogovora o podizanju Drugog Srbskog ustanka pod Takovskim grmom na Cveti, leta Gospodnjeg 1815 – bili su :
knjaz Miloš, gospodar Jovan, Lazar Mutap iz Prislonice, Nikola Milićević Lunjevica iz Lunjevice, Milić Drinčić, Todor Belja i Dobrica Vesković iz Teočina, Perica N. Buljubaša iz Miokovaca, Damljan Matović Krdža i Petar Tomašević iz Ločevaca, braća Marko i Nikola Rakić iz Rudnika, Milovan Lomić iz Dragolja, Vasilj Milojević, Milić Brajović i Lazar Vasiljević iz Brezne, Radovan Žižović iz Leušića, Todor Jeremić i Blagoje N. Iz Pranjana, Ivan Šalavardić i Obrad Slović iz Grabovice, Petar Grk iz Nevada, Jovan Lazić iz Svračkovaca, Atanasko Mihailović, Vaso Popović, Vasa Nikolić, Nikola Jovčić, Nikola Solujić i Milenko Đorđević iz Beršića, prota Janko Vitomirović, Radojica Paunović i Milovan Topalović iz Takova, Jovan Ponjavić, Radisav Ralović Oputić i Vasa Milosavljević iz Brusnice, Nikola Terzija iz Sinoševića, Milisav Koruščić iz Ručića, Radovan Brajić iz Brajića, Marko Radosavljević iz Klatičeva, Sima Baralija i Matković iz Šarana, Aksentije i Vićentije Čaluković iz Ljevaje, Pavle i Petar Štule iz Ozrema, Staniša Petrović iz Loznja, Marko Drašković iz Poloma, Živan Damljanović i Stevan Mirković iz Koštunića, Maksim Makljanović iz Velereči, Petar Tomić, Radovan Savić i Boža Aćimović iz Brđana, Steković iz Jablanice, Ranko iz Ljutovnice, Mali Radojić iz Mojsinja, Petar Mali iz Stančića, Ilija Preljinac iz Preljine, Jovan Tomić iz Metinca, Radovan Nikavica (okrug užički)..
sočinjenije: hadži Milan Arsenović
Drugi srpski ustanak predstavlja drugu fazu Srpske revolucije protiv Osmanskog carstva, koja je izbila kratko po okončanju Prvog srpskog ustanka. Drugi srpski ustanak je doveo do srpske autonomije u okviru Osmanskog carstva i uspostavljanja Kneževine Srbije, koja je imala svoju skupštinu, ustav i vladarsku dinastiju.
Drugi srpski ustanak je počeo spontano. Lokalne srpske starešine su počele da ubijaju Turke koji su skupljali porez, a Arsenije Loma je opseo Rudnik. Na crkveni praznik Cveti 12. aprila (24. aprila po gregorijanskom kalendaru) 1815. u Takovu su se okupile neke srpske starešine. Starešine su zamolile Miloša Obrenovića da bude vođa ustanka, što je on, uz kolebanje, prihvatio.
Oružani sukobi sa turskom vojskom nisu imale onaj intezitet i one razmere kao u Prvom ustanku. Dosta je uticala i situacija na ruskom frontu i Napoleonov poraz; postojala je mogućnost ruske intervencije na osnovu osme tačke Bukureškog ugovora, pa je Porta započela pregovore sa Srbima. Došlo je do pregovora Marašli Ali-paše i Kuršid-paše sa Milošem Obrenovićem i zaključivanja usmenog dogovora Marašli Ali-paše i Miloša 25. oktobra 1815.
Tako je prekinuta oružana borba, mada to nije prekinulo ustaničke borbe za ostvarenje ciljeva postavljenih 1804. i 1815. godine. Ono dobija samo nove oblike koji odgovaraju novonastaloj situaciji – dugotrajni diplomatski pregovori uz pomoć Rusije. Turska je sporazum shvatila kao konačni prekid borbe i ustanka, ali za Miloša Obrenovića i ustanike sporazum je predstavljao osnovu za dalje proširenje povlastica i polaznu tačku u daljoj borbi za ostvarivanje konačnih ciljeva ustanka – rušenje turske feudalne vladavine i uspostavljanje sopstvene vlasti.
Povlastice koje su dobijene sporazumom (skupljanje danka od strane Srba, obezbeđenje od zloupotrebe spahija i drugih turskih činovnika, postavljanje knezova po nahijama, osnovanje Narodne kancelarije u Beogradu…) davale su Srbima izvjesnu samoupravu, koja je omogućavala dalji ekonomsko-društveni i politički razvoj.
Izvor: Wikipedija