Ko su Pešmerge (dobrovoljci) – kurdski borci i gerilci

Prenosimo tekst o tome ko su kurdski borci Pešmerge, u prevodu dobrovoljci, Kurdi gerilci koji se decenijama bore za nezavistan Kurdistan

.

Pešmerge je naziv za kurdske militantne grupe i borce, naziv koji u doslovnom prevodu znači „Onaj koji se sukobljava sa smrću“ ali se u žargonu prevodi i znači „dobrovoljci“. To su zapravo dobrovoljačke gerilske grupe koje su stalno vodile ratove protiv vlade u Bagdadu za nezavisnost. Slično vojno krilo je vodilo ratove u Turskoj da se stvori Kurdistan.

Pešmerge (Peshmerge) su vojno krilo osnovano s ciljem da budu zvanična vojska države koju Kurdi nastoje osnovati na svojim područjima u Iraku, Siriji, Turskoj i Iranu, na području te četiri zemlje gde oni žive kao većina, na teritoriji koju oni nazivaju Kurdistan.

Snage Pešmerga vodile su gerilske ratove protiv Vlade u Bagdadu još od 1961. godine i podržale američku invaziju na Irak 2003. godine, a trenutno vode rat protiv grupe Islamska država (IS). Pešmerge je naziv za kurdske militantne grupe, koji u prijevodu znači „dobrovoljci“. Osnovane su početkom 20. stoljeća i stalno vodile ratove protiv Vlade u Bagdadu.

Podržavale su američke i britanske snage tokom invazije na Irak 2003. godine i postale jezgro vojske iračke regije Kurdistan.

Osnivanje

Pešmerge su osnovane početkom 20-ih godina prošlog stoljeća kao borbena snaga. Kada je Osmansko carstvo počelo propadati, pokušale su nametnuti kontrolu nad kurdskim područjima u Iraku i Iranu.

Naziv Pešmerge postao je popularan nakon što je kurdski političar i intelektualac Ibrahim Ahmad tako nazvao vojno krilo Kurdske demokratske stranke, u čijem je osnivanju učestvovao.

Taj termin je u narednim periodima postao sinonim za vojna krila različitih kurdskih političkih stranaka i pokreta u Iraku, Siriji, Iranu i Turskoj.

Ideologija

Intelektualna i ideološka orijentacija Pešmergi zavisi od toga kojoj političkoj stranci ili pokretu pripadaju.

Njihovi ideološki okviri se kreću od nacionalističkih, preko ljevičarskih do islamističkih. Ideja o osnivanju nezavisne kurdske države smatra se zajedničkom pomenutim ideološkim okvirima i spaja ih.

Ljevica

U jesen 1961. počeli su sukobi između Pešmergi i Iračke vlade kada je Mulla Mustafa Barzani, lider Kurdske demokratske stranke, objavio pobunu i gerilski rat protiv Bagdada.

U martu 1970. godine su Barzani i Sadam Hussein, tada potpredsjednik Revolucionarnog vijeća, potpisali okončanje sukoba između iračkih snaga i Pešmergi. Tim sporazumom je Kurdima data autonomija u tri sjeverne pokrajine – Sulejmaniji, Erbilu i Dohuku te pravo učešća u Iračkoj vladi.

Sporazum je stupio na snagu 1975. kada su se Kurdi povinovali Iračkoj vladi, nakon što im je iranski šah Mohammed Reza Pahlavi okrenuo leđa i potpisao Alžirski sporazum sa Sadamom Husseinom.
Potom, Patriotska unija Kurdistana osniva nove Pešmerge i stavlja ih pod svoje vodstvo.

Pešmerge su pomagale Iran tokom rata s Irakom od 1980. do 1988. godine. Kada je proglašena zona zabrane letova nakon Zalivskog rata 1991. godine, Pešmerge su zavladale svim kurdskim područjima u Iraku.

Devedesetih godina 20. stoljeća počinju krvavi obračuni između Pešmergi Kurdske demokratske stranke i Pešmergi Patriotske unije Kurdistana.

Nakon 11. septembra 2001. godine borci Pešmerga zajedno sa američkim snagama borili su se protiv grupe Ansar al-Islam na sjeveru Iraka.

Godine 1998. lideri dviju stranaka Masoud Barzani i Jalal Talabani potpisali su Washingtonski sporazum kojim je okončan sukob.

Nakon 11. septembra 2001. godine borci Pešmerga zajedno sa američkim snagama borili su se protiv grupe Ansar al-Islam na sjeveru Iraka.

Pešmerge su pružale pomoć američkim i britanskim snagama tokom invazije na Irak 2003. godine, a  nakon  pada Sadamovog režima preuzele su zadaću održavanja sigurnosti u svim kurdskim dijelovima  Iraka.

U većini njihovih akcija učestvovale su i američke snage. Pešmerge su u augustu 2003. godine objavile da su uhapsile Sadamovog zamjenika Tahu Yassina Ramadana.

Nakon što je Kurdistan 2005. godine priznat kao federalni entitet u okviru Iraka, Pešmerge su postale jezgro kurdistanske vojske.

Prema procjenama, broj boraca Pešmerga kreće se od 150.000 do 300.000 pripadnika.

Novim ustavom Kurdistana Pešmergama su dozvoljene akcije i na drugim dijelovima iračke teritorije, dok iračkim vojnicima nije dozvoljeno djelovati na teritoriji Kurdistana osim uz dozvolu Kurdistanske vlade.

Prema procjenama, broj boraca Pešmerga kreće se od 150.000 do 300.000 pripadnika.

Juna 2014. godine Pešmerga snage su branile Kirkuk i sjeverni dio Mosula od nasrtaja grupe Islamska država, nakon kolapsa iračkih snaga u sjevernim i zapadnim dijelovima zemlje.

U augustu 2014. godine američki vojni savjetnici počeli su pružati pomoć Pešmergama i iračkoj vojsci s ciljem spašavanja života hiljada jezida koji su u bijegu od grupe Islamska država.

Američka avijacija je počela zadavati udarce IS-u nakon što se približio Erbilu, glavnom gradu iračke regije Kurdistan. Istovremeno, i Pešmerge ratuju protiv IS-a, koji pod kontrolom drži nekoliko područja na sjeveru i zapadu Iraka.

 

Izvor: Al Jazeera