Srbske škole – istorija nastanka Beogradskog univerziteta
Kako su nastale Srbske škole za vreme Miloša Obrenovića. Kako je Velika škola ili Licej prerasla u Beogradski univerzitet: Najznačajniji predavači i studenti tog doba
SRBSKE ŠKOLE
Godinama je Vuk Karadžić ubeđivao nepismenog knjaza Miloša Obrenovića, da je Srbiji potrebna “Velika škola”. Leta Gospodnjeg 1830 – Hatišerifom, između ostalog, Srbija dobija pravo na otvaranje škola, tako da se i knjaz Miloš odobrovoljio i odobrio otvaranje “Velike škole” u Beogradu. Prvi upravitelj –Dimitrije Isailović – beleži …” ni jedan đak generacije 1831 g. nije prešao u viši razred već su i sledeće godine morali izučavati ono što su već učili”. Zbog velikog gneva roditelja, Velika škola se preseljava u Kragujevac.
Kapetan Mišino zdanje i Beogradski univerzitet nekada – Istorija Srbske škole
Godine 1832. Srbija je imala 36 malih škola (osnovnih) sa 40 učitelja, a Beograd jednu školu sa tri učitelja i tri klase (razreda). Toma Solar je bio učitelj starije, Mihajlo Resničanin srednje i Konstantin Zeka najmlađe klase.
Pet godina kasnije prestonica ima dve škole:
Terazijsku (kod Saborne crkve) i
Palilulsku (na Tašmajdanu).
Palilulska se preselila bliže centru (ugao Srbskih vladara i Dobrinjske), a potom u Njegoševu (kasnije postala Treća muška). Premeštena u Kragujevac – škola se preobražava u Gimnaziju a 1833 g. predlogom “Popečiteljstva Prosveštenija” u “Liceum”- koji započinje sa nastavom 1. oktobra 1838 g.
Miša Anastasijević (pravo ime mu se i ne zna, ali su ga svi zvali Kapetan Miša) zaveštava “svome otečestvu“ palatu u prosvetne svrhe i tu se smešta Rektorat beogradskog univerziteta. Posle tri godine “Licej“ se preseljava u Beograd i tako nastaje Beogradski univerzitet sa prvim nastavnim programom koji je donet septembra 1844 g. Nije bio potreban prijemni ispit, jer je odziv bio više nego skroman (u školskoj 1847/48 bilo je upisano 56, a deset godina kasnije 40 slušalaca). Po ugledu na Austrougarsku, Licej a kasnije i Velika škola i Univerzitet počinju sa nastavom 1. oktobra.
Najčuveniji srbski prosvetitelji toga vremena bili su: Aćim Čumić, Josif Pančić, Milan Kujundžić – Aberdar, Gligorije Geršić – Giga, Jovan Bošković kao i učenici (još nisu dobili naziv – studenti): Laza Lazarević, Jovan Skerlić, Jovan Cvijić, Jaša Prodanović … Proglašenjem Velike škole u Univerzitet završeno je najznačajnije razdoblje u razvoju obrazovanja u Srbiji. Februara 1905, donet je Zakon o Univerzitetu u čijem sastavu će postojati: Bogoslovski, Filozofski, Tehnički, Pravni i Medicinski fakultet. Određeno je da se nastava odvija u osam semestara ili četiri godine, a na Medicinskom fakultetu u deset semestara ili pet godina.
Sočinjenije: hadži Milan Arsenović