PRVI VOJVOĐANSKI ĐENERAL
Ko je bio srpski vojskovođa i austrougarski đeneral Petar Biga koji nije uzmicao pred neprijateljom u Prvoj srpskoj buni za oslobodjenje Vojvodine
U Novom Sadu konačno obnovljen spomenik Petru Bigi, velikom vojskovođi iz srpske bune 1848. Prvi put je odbranio Srbobran na Preobraženje, a drugi put na Malu Gospojinu porazio Percela.
Petar Biga (Bjelopolje, kod Korenice, 1811—Novi Sad, 1. januar 1879) je bio plemić u časti viteza, general austrijske vojske. Učesnik je u Buni 1848—1849, branilac Srbobrana
Petar Biga i njegov spomenik u Novom Sadu
„Od oficira koji su veću ulogu igrali u srpskom ustanku, Petar Biga se među prvima uzeti ima. Kada je u njegove ruke stvar položena bila, znalo da je ona u čvrstim rukama, a odbrana Sentomaša će trajno ostati u istoriji srpskoj, ali i mađarskoj i austrijskoj.”
Ovo je, u svojim “Memoarima”, o carskom i kraljevskom đeneralu Petru Bigi (1811-1879) napisao Jakov Ignjatović (1824-1889), svedok i akter burnih zbivanja 1848. godine u kojima je stvorena Srpska Vojvodina. Potrajala je, istina, samo 11 godina (bečki dvor ju je, zvanično, ukinuo 1860) ali je, do danas, ostala u svesti i dušama Srba severno od Save i Dunava.
– Objektivno, Petar Biga je, uz vojvodu Stevana Šupljikca (1786-1848) i narodnog đenerala Đorđa Stratimirovića (1822-1908), bio jedan od trojice najistaknutijih vojnika naše bune. Tadašnji Sentomaš, a današnji Srbobran je, tada još u činu majora, 1848. branio i odbranio dva puta, 19. avgusta na Preobraženje gospodnje i 21. septembra na Malu Gospojinu – potvrđuje, kraj spomenika velikom ratniku na Uspenskom groblju u Novom Sadu, istoričar Đorđe Srbulović.
Taj spomenik je, valjda kao prilog žalosnom srpskom nemaru prema sopstvenim velikanima, godinama bio srušen i zarastao u korov. Tek ovih dana, na inicijativu novosadskog Zavoda za zaštitu spomenika kulture, a po projektu arhitekte Nataše Šijan, obnovila ga je firma “Granit – Liješće”. Obnovu je finansiralo Ministarstvo za rad, socijalna i boračka pitanja.
– Sentomaš je 1848. i za Srbe i za Mađare bio ključna strateška tačka, jer je presecao vezu ostatka Ugarske sa Petrovaradinskom tvrđavom, na kojoj je bio odsečen moćan mađarski garnizon, ali i put ka Sremskim Karlovcima, gde su bili patrijarh Josif Rajačić i Glavni odbor Srpskog pokreta – vraća nas Srbulović u burne i slavne dane bune.
Otuda je na jedva 6.000 branilaca, na Preobraženje grunula sila od 30.000 do zuba naoružanih mađarskih vojnika, na čelu sa pukovnikom Ferencom Bakonjijem.
“Bitka je trajala 11 sahata, a Mađari čak uspeše da se ispnu na naše šančeve. Tu dođe do krvavog boja prsa u prsa, ali ih hrabri branioci predvođeni majorom Bigom suzbiše i sasvim potisnuše”, opisao je u svojim “Uspomenama” istorijsku bitku đeneral Stratimirović.
Već tada, uz Petra Bigu je krenula i slava oficira koji ni pre kim ne uzmiče. Potvrdiće je i na Malu Gospojinu, kada je, sa takođe višestruko brojnijom vojskom, na Sentomaš pošao zloglasni mađarski general Mavro Percel. Posle krvave bitke, Biga je i njega sprečio da krene ka Petrovaradinu i Karlovcima.
– Ovaj veliki rodoljub je, docnije, bio i komandant Karlovaca, a kada je buna okončana vratio se u carsku vojsku i blistavu vojničku karijeru nastavio u potonjim ratovima – kaže Srbulović.
Reč je o pohodima austrijske vojske na Italiju 1859. i 1866, kada se posebno istakao u bici kod Mongabije. Tada je, kao nagradu, dobio plemstvo i zvanje viteza od Mongabije, a odmah zatim i generalski čin.
Za razliku od većine srpskih oficira kojima je ukazana ta počast, uključujući i najpoznatijeg Svetozara Borojevića, Petar Biga je, međutim, nije platio i odricanjem od svoje vere. Ostao je do kraja života odani Srbin i pravoslavac i sa suprugom Hristinom se, po penzionisanju, trajno nastanio u Novom Sadu. Sada, u konačno uređenom grobu i pod obnovljenim spomenikom, oboje ponovo mirno počivaju.
Za zasluge 1848. i 1849. godine odlikovan je carskim Leopoldovim ordenom, a za bitku kod Mongabije vojnim krstom.
U znak priznanja za vojničke zasluge izabran je za počasnog građanina Sremskih Karlovaca, Pančeva. Bio je počasni član zadruge starih carskih vojnika u Jozfštatu u Češkoj.
ROĐEN U LICI
– ĐENERAL Petar Biga je rođen u ličkom selu Bjelopolju, nadomak Korenice. Vojnički zanat se tu prenosio sa kolena na koleno, a on ga je nasledio od oca Todora, oficira u Otočkoj regimenti. Uz to, od majke Đurđije, kćeri bjelopoljskog paroha Stojana Ševera, nasledio je nepokolebljivu odanost svojoj veri i svom rodu.
GROBLjE BESMRTNIKA
– NOVOSADSKO Uspensko groblje se, s pravom, može nazvati i grobljem besmrtnika. Pored Bige i Ignjatovića, koji je tu takođe sahranjen, na njemu, naime, počivaju veliki nacionalni delatnici Svetozar Miletić, Jaša Tomić i Mihajlo Polit-Desančić, jedan od vođa Drugog srpskog ustanka gospodar Jovan Obrenović, književnici Kosta Trifković i Jovan Grčić, slikar Aksentije Marodić, reditelj Jurij Rakitin…
Izvor: Novosti.rs