BIOGRAFIJA VUKA STEFANOVIĆA KARADŽIĆA
Ko je bio Vuk Stefanović Karadžić – prvi reformator srpskog jezika
Kažu da se ne bi očuvale mnoge lepe, izvorno srpske reči da ih nije zabeležio čovek koji se smatra prvim srpskim filologom, mada deca o njemu uče kao o prvom reformatoru srpskog jezika. No, to je tek delić bogate zaostavštine koju nam je ostavio Vuk Stefanović Karadžić.
Prema zvaničnim biografskim podacima, rođen je u selu Tršić, nadomak Loznice u današnjoj Srbiji 06. novembra 1787. godine, a koja je u to doba činila teritoriju Osmanskog carstva. Umro je 07. februara 1864. godine na teritoriji tadašnjeg Austrijskog carstva, u gradu Beču.
O rođenju Vuka Stefanović Karadžića verovatno svaki osnovac zna anegdotu, koja je vezana za njegovo ime. Naime, kako su u njegovoj porodici gotovo sva deca poumirala, prema starom srpskom narodnom običaju deci je trebalo davati ona imena koja bi plašila sile zla, pa je tako dečak dobio ime Vuk, ne bi li se na taj način odbranio od zlih duhova, veštica i ostalih mračnih sila.
Iako je Vuk Stefanović Karadžić poreklom Srbin, biografski podaci ukazuju da je njegova porodica na tlo Tršića stigla sa područja Crne Gore, a pouzdano se zna da je njegova majka bila rodom iz crnogorskog grada Nikšića.
U to doba se o pismenosti dece slabo mislilo, ali je Vuk ipak naučio i da piše i da čita, zahvaljujući svom rođaku Jevti koji je bio u to doba jedini pismeni čovek u lozničkom kraju. Nakon toga ga je otac poslao kod kaluđera u obližnji manastir Tronošu, ali je ubrzo odustao od te ideje, jer je dečak bio zadužen da čuva stoku, a ne da uči.
Vremenom, Vuk postaje pisar Đorđa Ćurčije, koji je bio istaknuti borac tokom Prvog srpskog ustanka, a zatim pokušava da upiše gimnaziju u Sremskim Karlovcima. Ipak, budući da je u to doba imao 19 godina, bio je ocenjen kao suviše star kandidat za upis, ali on ne odustaje, već odlazi u mesto Petrinje i tamo pokušava da nauči nemački jezik.
Nakon nekoliko meseci stiže u Beograd, a u to doba upoznaje čuvenog srpskog prosvetitelja, Dositeja Obradovića. Međutim, iako je očekivao pomoć od Dositeja, budući da ga je zamolio da mu omogući da se obrazuje, ovaj ga odbija, nakon čega Vuk ostaje vidno razočaran. No, iako razočaran, on odlazi u grad Jadar i počinje da obavlja pisarske poslove za Jakova Nenadovića, a kasnije te iste poslove obavlja i u Beogradu i to za Praviteljstvujušči Sovjet.
Kasnije ipak uči Veliku školu koju je osnovao, ni manje ni više nego Dositej Obradović, a po njenom završetku kratko boravi u Novom Sadu i Pešti zbog problema sa nogom, te radi prvo kao učitelj u beogradskoj osnovnoj školi, a potom kao činovnik.
Po završetku Drugog srpskog ustanka se seli najpre u Zemun, a zatim i odlazi u Beč. Upravo tamo upoznaje Jerneja Kopitara, sa kojim će ostvariti vrlo uspešnu saradnju.
Rad Vuka Stefanović Karadžića je doslovno promenio mnoga pravila koja su do tada važila u našem jeziku, jer je najpre 1814. godine objavio prvu gramatiku srpskog jezika, koju je nazvao “Pismenica serbskoga jezika”. Nedugo zatim, 1818. godine izlazi i prvo izdanje “Srpskog rječnika” u kome je bilo preko 25 hiljada reči koje je Vuk zabeležio među ljudima koji su živeli na teritoriji tadašnje Srbije, ali i Vojvodine i Srema. Mnoge od tih reči su upravo zahvaljujući njegovom radu ostale da žive i do današnjih dana, a ako vas zanima šta koja od njih znači pogledajte ovde.
Vrlo je važno pomenuti da je upravo Vuk izvršio reformu azbuke, ali i pravopisa našeg jezika te uveo 6 novih slova i to: j, lj, nj, ć, đ i dž, a preostalih 24 je zadržao iz staroslovenske azbuke. Takođe je uveo i čuveno pravilo da jedan glas odgovara jednom slovu, čime je srpska azbuka i ćirilica, praktično postala najsavršenije pismo. A dobro je poznato i njegovo pravilo koje glasi: Piši kao što govoriš, čitaj kako je napisano!, čime je maksimalno uprostio i čitanje i pisanje.
U drugom izdanju “Srpskog rječnika” iz 1852. godine se nalazi nešto manje od 50 hiljada reči i to onih koje su se koristile u to doba na teritoriji Crne Gore, ali i Hrvatske, Dalmacije i Dubrovnika.
Tek je 1847. godine uspeo da pobedi i da u književnost uvede srpski narodni jezik, budući da su u toj godini izdate čak četiri knjige koje su dokazale da je upravo ovaj jezik jedini kojim treba pisati dela na srpskom jeziku. Osim prevoda “Novog zaveta” čiji je autor Vuk Stefanović Karadžić, te godine je izašao i “Gorski vijenac”, vladike Petra Prvog Petrovića Njegoša, “Pesme” Branka Radičevića i “Rat za srpski jezik i pravopis”, čiji je autor bio Đuro Daničić.