NAŠI PRECI, MAJSTORI
Poneki stari nazivi zanata koji su nekada bili izuzetno cenjeni na ovim prostorima, potekli su iz turskog ili arapskog jezika, tako da nam njihova imena ne otkrivaju previše čime su se recimo bavile aščije, rabadžije, kazasi ili pinteri.
Mnoge varoši na teritoriji nekadašnje Srbije od starine su bile poznate kao zanatlijske i trgovačke. U njima je bilo na stotine raznih zanatskih radionica. Zanatlije su živele pretežno samo od zanata, ali mnogi su imali po neku njivu ili vinograd, koje su obrađivali i time se ispomagali.
U prošlosti su se zanati delili na one koje su radili samo Turci i na one koje su mogli da rade drugi narodi. Tek u kasnijem periodu određenim zanatima, kojima su se bavili Turci, počeli su da se bave i Srbi. Radi zauzimanja određenog položaja u društvu i radi zaštite svojih profesionalnih interesa, zanatlije su bile organizovane u jednorodne ili mešovite esnafe.
Razvijenost zanatstva se može videti iz mnogih priča i podataka, da je u vreme Turaka, a i pre i posle Turaka, u Srbiji bilo zastupljeno oko sto trideset raznih zanata.
Najveći broj zanata nosio je sve same strane nazive, uglavnom turske i arapske. Ti su se nazivi sačuvali u sećanju i do današnjih dana, a to su sledeći zanati.
ABADŽIJE – krojači narodnog suknenog odela
ALBATI – potkivači krupne stoke
ALVADŽIJE – majstori za izradu kolača; poslastičari
ALAČI – zanatlije za razbijanje i sitnjenje materijala koji je služio za punjenje dušeka i jorgana; drndari
AŠČIJE – majstori za spravljanje jela; kuvari
AMRELDŽIJE – zanatlije koje prave i popravljaju kišobrane
ARDŽIJE – čistači štala i čuvari konja; konjušari
BOZADŽIJE – zanatlije koje prave i prodaju bozu
BIČAKDŽIJE – zanatlije za pravljenje i prodaju noževa; nožari ili britvari
BOJADŽIJE – oni koji boje predivo i odeću
BARUTARI – zanatlije koje prave i prodaju barut za punjenje oružja
BERBERI – zanatlije koje briju i šišaju
BURMEDŽIJE – majstori koji prave burme za burad i kace
BRDARI – zanatlije koje prave i prodaju brda za tkanje
BUNARDŽIJE – majstori za kopanje i građenje bunara
BUREKGŽIJE – majstori za spravljanje bureka
BAKALI – trgovci namirnicama na malo
BOLTADŽIJE – trgovci luksuznom robom
BUĆMEDŽIJE – majstori za izradu raznih ukrasa
BAŠTOVANDŽIJE – oni koji se bave baštovanstvom
VALJAVIČARI – zanatlije koje valjaju prtenice (sukno)
VODENIČARI – oni koji melju žito; mlinari
VRETENARI – zanatlije koje prave i prodaju vretena za predenje
VUNOVLAČARI – zanatlije koje vlače vunu
VOSKOVARDŽIJE – oni koji sakupljaju vosak i voskovarine
GRNČARI – zanatlije koje prave i prodaju posuđe od gline
GREBENARI – zanatlije koje prave i prodaju grebence
GALANTERI – trgovci sitnom robom i bižuterijom
GROSISTI – trgovci na veliko
DOGRMADŽIJE – majstori stolari za finije stvari
DUNĐERI – majstori za izradu i popravku zgrada; zidari
DUŠEKDŽIJE – zanatlije koje prave i prodaju dušeke
DUGMEDŽIJE – zanatlije koje izrađuju i prodaju dugmad
DLAKARI – oni koji se bave sakupljanjem životinjske dlake
DRVODELJE – zanatlije koje prave razne predmete i alate od drveta
ĐONDŽIJE – majstori za pravljenje đonova za obuću
ŽIVOPISCI – majstori koji crtaju freske i ikone
ZUBUNDŽIJE – zanatlije koje izrađuju zubune (dugi ženski prsluk)
IGLARI – zanatlije koje prave igle za šivenje i krpljenje
JOGURTDŽIJE – majstori za pravljenje i prodaju jogurta
JORGANDŽIJE – majstori za izradu i krpljenje jorgana
KRSTARI – zanatlije koje su pravile krstove i krstače; kamenoresci
KUJUNDŽIJE – majstori za izradu zlatnog nakita; zlatari
KOVAČI – zanatlije za izradu raznih predmeta od gvožđa
KREČARI – zanatlije za izradu i prodaju kreča
KOLARI – zanatlije koje su pravile zaprežna kola i čeze
KONOPDŽIJE – majstori za izradu konopaca
KLONFERI – zanatlije koje su pravile razne predmete od lima; limari
KAZANDŽIJE – zanatlije za izradu raznih vrsta kazana
KASAPI – majstori za klanje stoke
KNJІGOVESCI – lica koja su prodavala i pečatila sve vrste knjiga i spisa
KAZASІ – drndari kozije dlake
KALDRMDŽIJE – majstori za izradu kaldrmisanog puta
KANTARDŽIJE – majstori za izradu svih vrsta vaga
KІRIDŽIJE – osobe koje su prenosile teret tovarnim konjima
KAFEDŽIJE – lica koja su držala kafane i pravila kafu
KONDURDŽIJE – zanatlije koje su pravile kondure (jedna vrsta obuće)
KORITARI – zanatlije koje su pravile i prodavale drvena korita
KALAJDŽІJE – zanatlije koje su kalajisale i popravljale bakarne sudove
KOBASІČARI – majstori za izradu svih vrsta kobasica
KAPARI – zanatlije koje su pravile i prodavale kape
KOLANDŽIJE – zanatlije koje su pravile sve vrste kolana (deo opreme za konje)
KALPAKDŽIJE – zanatlije koje su pravile kalpake (šlemove ili kacige)
KAŠKAVALJDŽIJE – majstori za pravljenje kačkavalja
LEDARI – majstori za spravljanje i prodaju leda
MUTAVDŽIJE – majstori za pravljenje raznih prostirki i vreća od kozije dlake
MANDRADŽIJE – majstori za preradu mleka
MUMDŽIJE – majstori za izradu sveća i sapuna
MEHANDŽIJE – vlasnici mehane; gostioničari
METLARI – majstori za pravljenje i prodaju metli
MOLERI – majstori za krečenje u malanje
OŠTRAČI – majstori za oštrenje raznih vrsta sečiva
OPANČARI – majstori za pravljenje raznih vrsta opanaka
ODŽAČARI – majstori za čišćenje odžaka i dimnjaka
PAPUDŽIJE – majstori za izradu raznih vrsta papuča
PILJARI – trgovci voćem i povrćem
PLETARI – majstori za pletenje i izradu raznih korpi i predmeta; korpari
PINTERI – majstori za pravljenje raznih buradi i kaca; kačari
PEKARI – majstori za izradu hleba i peciva
PREDUZIMAČI – lica koja su se bavila ugovaranjem raznih poslova
POSLASTIČARI – majstori za izradu raznih poslastica
PLATNARI – majstori za izradu i tkanje lanenog platna; tkači
PRSTENDŽIJE – majstori za izradu prstenja
RUKAVIČARI – majstori za izradu i prodaju razіІih rukavica
RABADŽIJE – lica koja se bave prevozom tereta volovskom zapregom
RAKIDŽIJE – lica koja se bave pečenjem rakije i prodajom
ROGOŽARI – zanatlije koje prave i prodaju prostirke od rogozi (asure)
REŠETARI – zanatlije koje prave razna rešeta
SARAČI – majstori za izradu konjske opreme
SAMARDŽIJE – majstori za izradu raznih vrsta samara
SAJDŽIJE – zanatlije za popravku časovnika
SARAFI – lica koja daju novac od interesa; kamatari
SRMADŽIJE – zanatlije koje su pravile više vrsta srme za obšivanje
SLIKARI – majstori za fotografisanje i izradu fotografija
SRČARI – majstori za sečenje stakla; stakloresci
SITARI – zanatlije koje prave i prodaju sita
SALERDŽIJE – majstori za predenje i upredanje konopa
SEDLARI – majstori za pravljenje konjskih sedala
SIMITDŽIJE – majstori za izradu simita (hleb od najfinijeg pšeničnog brašna)
SUKNARI – majstori za izradu sukna i odeće od sukna
SMENKARI – lica koja su pripremala i prodavala semenke
SALEPDŽIJE – majstori za pravljenje i prodaju salepa (vrsta pića)
SVIRDŽIJE – narodni muzičari na raznim instrumentima
TUFEKDŽIJE – majstori za pravljenje i opravku pušaka
TUTUNDŽIJE – lica koja su prodavala duvan
TENEĆETIJE – lica koja su pravila razne posudice od lima
TIŠLJERI – majstori za izradu raznog nameštaja; stolari
TERZIJE – majstori za šivenje narodnog odela od boljih materijala
TRUKERI – majstori za trukovanje raznih šara za vezenje
ĆILIMARI – majstori za tkanje i izradu ćilima
ĆUMURDŽIJE – majstori za pravljenje ćumura
ĆERAMIDŽIJE – majstori za izradu ćerpiča (cigle od zemlje sa slamom)
ĆURČIJE – majstori za izradu kožuha i predmeta od kože
ĆEVAPDŽIJE – majstori za spravljanje ćevapa i ostalog roštilja
FURUNDŽIJE – majstori za pečenje hleba u furuni
FIŠEKDŽIJE – majstori za pravljenje i punjenje fišeka za puške
CREPNJARI – majstori za izradu crepulja
CREVARI – majstori za izradu i lešenje creva
CIGLARI – majstori za izradu cigli i opeke
CREPARI – majstori za izradu raznih vrsta crepova
ČESMEČLIJE – majstori za pravljenje česama
ČEŠLJARI – majstori za izradu i prodaju češljeva
ČETKARI – zanatlije koje prave četke
ČOMLEKDŽIJE – majstori za spravljanje i prodaju specijaliteta čomleka (ćomleka)
ŠEŠIRDŽIJE – majstori za izradu šešira
ŠUSTERI – majstori za izradu i opravku obuće; obućari
ŠAMITDŽIJE – majstori za izradu šamіja (marama)
ŠNAJDERI – zanatlije koje se bave šivenje i krojenjem odela; krojači
ŠTROJAČI – majstori za štrojenje svinja
ŠTRIKERI – majstori za štrikanje i pletenje
ŠTAMPARI – majstori za štampanje; grafičari
ŠPEKULANTI – lica koja su nabavljala stranu robu i uzimala zgrade pod zakup