VREMEŠNE BEOGRADSKE ZGRADE

Za ljubitelje arhitekture koji nisu iz Beograda ovo je jedna posebna poslastica. Izdvojili smo neke od najlepših zgrada Beograda…

 

I mali savet…

Nakon ovih predloga, pripremite svoj aparat, oslušnite šta govori prognoza za Beograd te dodatnu pažnju obratite na suton, jer Beograd je tada nekako posebno lep.

Priča o najlepšim zgradama Beograda

Kolarac

Neke od najstarijih zgrada u Beogradu nalaze se i u Knez Mihailovoj, pa je tako jedna lepotica, jednospratnica u broju 46. Krajem 19. veka ova ulica je bila pravi mamac za bogate trgovce i industrijalce Beograda; u ulici su stanovali i radili poznati trgovac Veljko Savić, braća Krstić, porodica Kumanudi, braća Krsmanović, Garašanin, Spasić. Raskošnu kuću u Knez Mihailovoj 46 sagradio je Veljko Savić 1869. godine, bogato je ukrasio iznutra, isklesao modernu fasadu, na spratu se stanovalo, a u prizemlju su bili trgovački dućani koje je po sredini delila velika kapija.

Na spratu su se nekoliko godina u velikoj sali održavali sastanci Beogradske berze. Ova zgrada je početkom 20. veka dosta izmenjena, prepravljena, restaurisana tokom 1977. kada joj je vraćen nekadašnji izgled fasade.

Danas se u prizemlju nalazi čuvena kafana „Kolarac“, prestižno mesto u kojoj se i dalje okupljaju viđeni gradski intelektualci, umetnici, studenti, novinari, političari.

Ako dolazite samo na par dana u upoznavanje Beograda, mudro je da zbog lakoće kretanja iznajmite apartman u Beogradu u strogom centru grada.

Kapetan Mišino zdanje

 Kada je 1857. godine  počelo da se gradi čudo od zgrade, ogromno zdanje na Velikoj pijaci (danas Studentski trg br. 1) niko nije ni pretpostavio da će to biti jedno od najvažnijih zgrada Beograda tokom XIX, XX i XXI veka! Vlasnik Miša Anastasijević, najbogatiji trgovac Srbije na prelasku dva veka, imao je nameru da dvor pokloni svojoj ćerki Sari i zetu Đorđu Karađorđeviću (unuku Đorđa Petrovića Karađorđa) ali sticajem raznih okolnosti 1863. nesuđeni dvorac poklonio je „državi srpskoj za smeštaj učebnih i prosvetnih zavoda“.

Na zgradi i danas stoji natpis „Miša Anastasijević svome Otečestvu“. Ovo grandiozno zdanje u romantičarskom stilu projektovao je Čeh Jan Nevole, u to vreme glavni inženjer građevine Beograda i bio ponosan na najlepšu palatu grada koji je počeo da se oslobađa siromaštva i bede. Od te daleke 1863. u zgradi su se nalazile Gimnazija, Velika škola, Narodna biblioteka, Ministarstvo prosvete, Narodni muzej. Danas je u njoj rektorat.

Zgrada Protokola

Zgradu na Terazijama 34 još nazivaju i zgrada Protokola i Krsmanovićeva kuća. Za istoriju grada važna je iz dva razloga: u njoj je proglašeno ujedinjenje Srba, Hrvata i Slovenaca 1918. godine, i što je ona neko vreme bila privremeni dvor (od 1918. do 1922. godine). Jedna od većih, uvaženih trgovačkih kompanija starog Beograda, firma Krsmanović je bila porodična firma koja se bavila uvozom i izvozom šljive i kože od sitne stoke i divljači.

Aleksa Krsmanović je bio vlasnik ove i još jedne velelepne zgrade u Beogradu, u Knez Mihailovoj 56 – hotela „Srpska kruna“. Obe zgrade su imale raskošni enterijer i eksterijer i bile za to vreme ukras grada. Hotel „Srpska kruna“ je za vreme srpsko-turskog rata bio i bolnica koju je vodila je Britanska liga za pomoć hrišćanima, tokom 1876. Kažu da je bolnica radila sve do početka Prvog svetskog rata.

Godine 1914. oštećena je austrougarskim granatama, zatim je 1941.godine stradala i od nemačkih bombi. Tek 1946, u aprilu u zgradu je premešten ostatak fonda Narodne biblioteke čiji je fond stradao u bombardovanju 6. aprila 1941. Danas je u „Srpskoj kruni“ Biblioteka grada Beograda.

Zgrada Srpskog lekarskog društva

Zgrada nekadašnje velike gradske bolnice i bivša očna bolnica, danas je zgrada Srspkog lekarskog društva i Medicine rada. Građena je od 1865. do 1868. na imanju koje su poklonili knez Mihailo i Ilija Kolarac. Zgrada liči na jednu berlinsku bolnicu, projektovao je Jovan Frencl u romantičarskom stiul sa elementima gotike.

Ova zgrada je jedna od retkih sačuvanih istorijskih spomenika iz druge polovine 19. veka. Nekad, za vreme austrijske opsade Beograda tu su bili šatori sa ranjenicima i podzemni hodnici povezani sa kalemegdanskim bunarom.

Tuneli i danas postoje, samo su zatrpani. Tokom Prvog svetskog rata zgrada je bila bolnica za srpske ranjenike, a tridesetih godina XX veka služila je kao zatvor. Tokom okupacije Beograda Gestapo je preuredio zgradu u zatvorsku bolnicu.

Zgrada Prometne banke

Zgrada Prometne banke u Knez Mihailovoj 26, smeštena je na uglu dve značajne ulice, tačnije na uglu sa Zmaj Jovinom ulicom. Ova predivna stara dama građena je u novom veku, tokom 1912. i 1914. godine po projektima Danila Vladisavljevića za potrebe upravne banke.

U njoj su pred sam rat 1914. bile smeštene kancelarije te banke sa kancelarijom Osiguravajućeg društva „Srbija“.

Objekat je izgrađen u secesijskom stilu sa trokrilnim prozorima na spratu, dopunjen je ugaonim kubetom koje zgradi daje dominatni izgled. Radio ga je poznati majstor koji je radio i kube na Oficirskoj zadruzi.

Dom Vračarske štedionice

Na fasadi zgrade na uglu ulica Kralja Milana i Kneza Miloša još stoji ispisano „Dom Vračarske štedionice“. Projektant koji je studirao u Nemačkoj, arhitekta Danilo Vladisavljević, zajedno sa inženjerom Milošem Savčićem, iskoristio je znanje stečeno u inostranstvu i sagradio divnu zgradu u duhu renesanse i baroka koja je ostala zapamćena kao najznačajnije delo ovog beogradskog arhitekte.

Podignuta je 1906. godine, u hronikama stoji da su radove izvodili poznati građevinci, braća Spasić. Zgrada je rešena kao ugaoni objekat sa podrumom, prizemljem i dva sprata, ima ugaoni polukružni deo sa balkonom, krovni venac i okruglo kube.

Na spratu se ističu lepo oblikovani prozori sa trougaonim timpanonima i plastičnim ukrasima iznad prozora drugog sprata.

Prilikom bombardovanja 1914. u ovu zgradu je preseljen deo knjiga Narodne biblioteke.

Dvorski atelje

Terazije 40, dobro poznata adresa fotografskog ateljea Milana Jovanovića, dvorskog fotografa koji je ovekovečio dva kralja: Obrenoviće i Karađorđeviće. Pored portreta Drage Mašin i Aleksandra Obrenoviča snimio je kamerom njihovo venčanje, ali i ustoličenje kralja Petra I posle Majskog prevrata.

Ova jednospratnica sagrađena je 1902. u stilu secesije, projektant je Milan Antonović, osnivač prvog arhitektonskog biroa u Srbiji. Za potrebe snimanja krov i spratni zid napravljeni su od stakla. Ova terazijska kuća bila je stecište poznatih ljudi, slikara, trgovaca.

U nekadašnjem dvorskom ateljeu kasnije se nalazio „Beograd film“, a u prizemnom delu kuće stanovali su stanari. Tu je nekad bio i bioskop „Zvezda“, pre toga pod imenom „Koloseum“, smešten u dozidnom dvorišnom delu 1910. po ideji Mihaila Šonde, industrijalca.

Bioskop je građen po ugledu na svetske bioskope. Čak je i kralj lično posetio jednu projekciju 1912. godine. Između filmskih projekcija, publika j imala priliku da sluša i arije poznatih opereta i da na sceni ponekad uživa u mečevima borilačkih sportova.