NAJVEĆI NAUČNICI I INTELEKTUALCI IZ SRBIJE
Iako istraživanja govore da je Srbija sa prosečnim IQ-om daleko od zemalja zapadne Evrope, pa čak i iza zemalja regiona, ne volimo da mislimo tako. Uprkos tome, neki od najvećih umova stigli su upravo iz Srbije.
Ovo su najveći srpski umovi i naučnici koji su svoje “balkansko seme” znanja posadili u nauku, književnost i druge korisne izume koje danas koristi ceo svet.
Nikola Tesla
Treba li uopšte objašnjvati ko je bio Nikola Tesla i zašto se nalazi na prvom mestu naše liste velikih umova Srbije. Iako smatramo da nema potrebe, podsetićemo starije i naučiti mlađe naraštaje ko je zapravo bio Nikola Tesla.
Nikola Tesla je srpski fizičar i izumitelj rođen 1856. godine na teritoriji današnje Hrvatske u selu Smiljan. Odatle je svoj put u večnost započeo završavanjem osnovne škole u Smiljanu. Interesovanje za strujom je usvojio zahvaljujući svom profesoru fizike koji mu je predavao u Višoj realnoj gimnaziji u Karlovcu. Procvat svoje karijere doživljava kada ga je otkrio Edisonov menadžer, koji ga potom odvodi u SAD. Upravo tamo je otkrio i izumeo svoja najznačajnija naučna dostignuća kao što su:
- Naizmenična struja (koja je napravila pravu revoluciju u industriji)
- X zraci
- Radio (uprkos tvrdnjama da ga je izumeo Guljelmo Markoni)
- Neonsko svetlo
- Bežična komunikacija (bežični teleraf)
- Neograničena energija
- Trofazna struja
- Laser
- Daljinski upravljač…
Teslina struja, kako je neki nazivaju, je više frekvencije od uobičajene i to je razlog zašto nije bila štetna za ljudsko telo, te je našla primenu i u medicini. Veliki deo zasluga mu je nepravedno oduzet, međutim, sve više članova akademskih krugova se zalaže za davanje zasluženog pomena Teslinoj nauci i dostignućima. Mnogi danas spekulišu oko toga kakva je Tesla imao predviđanja.
Mihajlo Pupin
Iako je nezahvalno pojaviti se na listi nakon Nikole Tesle, Mihajlo Pupin itekako ima zašto da se pojavi baš ovde. Mihajlo Pupin je rođen 4. oktobra 1854. godine u banatskom selu Idvor, a svoju svetsku nauču slavu stekao je odlaskom na zapad. Radeći nekoliko poslova istovremeno, učeći jezike i držeći privatne časove matematike, Pupin je stekao znanje i sredstva za školovanje. Ipak, kao budžetski student završava akademske studije prvog stepena na Koledžu Kolumbija iz matematike i fizike, nakon čega obrazovanje nastavlja na Univerzitetu Kembridž u Velikoj Britaniji. Svoju profesorsku karijeru započinje na Kolumbija univerzitetu gde nastavlja da radi praktično celog života.
Bio je zaslužan za veliki broj naučnih radova i dostignuća, a svakako su najvažnija Pupinovi kalemovi. Ovo otkriće, koje je u svetu poznato i kao Pupinova teorija iz 1896. godine rešila je problem povećanja dometa prostiranja telefonskih struja. Zahvaljujući postavljanju induktivnih kalemova na tačno određenim rastojanjima duž vodova, rešen je problem šuma na vezi i mnogih drugih problema. U njegovu čas, ovi kalemovi danas nose ime Pupinovi kalemovi.
Jovan Cvijić
Kako napraviti ovu listu, a ne pomenuti i čuvenog srpskog geografa Jovana Cvijića, koji se za svog naučnog života, najviše bavio etnologijom i istraživanjem Balkanskog poluostrva. Rodio se 1865. godine u Loznici, ali ga mesto nije držalo, te je još tokom studija na Velikoj školi objavio naučni rad “Prilog geografskoj terminologiji našoj”. Zatim je radio kao srednjoškolski profesor, a potom je njegova akademska karijera odvela životni put u smeru najvećeg geografa naših prostora.
Zaslužan je za brojna naučna istraživanja iz domena geografije, a definitivno najznačajnija jesu ona koja su popisala, proučila i strukturisala podelu planina na Balkanskom poluostrvu, po kom je putovao svake godine. Pored izučavanja prirodnih, planinskih odlika Planina, on se bavio i geologijom kao i etnologijom i proučavanjem srpskog naroda. Ovime je utemeljio svoja antropogeografska izučavanja, a neki bi čak rekli i “školu” tj. pravac.
Takođe, važno je napomenuti i da je bio jedan od osnivača Beogradskog univerziteta 1905. godine kada je zajedno sa još 7 redovnih profesora odlučivao o biranju nastavnog kadra. Do kraja svog života bio je i dva puta rektor Beogradskog univerziteta.
Milutin Milanković
Prvi srpski doktor tehničkih nauka u Srbiji, prof. dr Milutin Milanković bio je jedan od najcitiranijih naučnika sveta. Milutin MIlanković je bio matematičar, fizičar i astronom, koji je svojim naučnim istraživanjima, nastalim pre oko stotinu godina, predstavio solarnu krivu koja je opisana u monografiji “Matematička teorija termičkih fenomena uzrokovanih sunčevim zračenjem”.
Takođe, Milanković je poznat i kao tvorac teorije ledenih doba koja je kasnije nazvana Milankovićevi ciklusi, a koja povezuje varijaciju zemljine orbite i dugoročne klimatske promene. Jedna od najzanimljivijih stvari oko ovog srpskog naučnika, jeste i čuveni predlog reforme gregorijanskog i julijanskog kalendara koji je za rezultat imao stvaranje, do tada najpreciznijeg kalendara, ponovo nazvanog Milankovićev kalendar. Ova reforma, uprkos prihvatanju svih članica Svepravoslavnog kongresa u Carigradu 1923. godine, nikada nije zaživela.
Ivo Andrić
Ivo Andrić je definitivno najpoznatiji srpski pisac koji je ikada živeo i stvarao. U najmanju ruku važno je reći da je naš prvi i jedini dobitnik Nobelove nagrade za književnost, kao i sve druge kategorije.
Ivo Andrić je rođen u seocetu Dolac u blizini Travnika 1892. godine pri čemu je gimnaziju završio u Sarajevu. Poznat je bio po tome što je bio deo nacionalističkog pokreta Mlada bosna.
Tokom svog ranog perioda, bavio se lirikom i pesmama u prozi, a svoju prvu pesmu u prozi “U sumrak” objavio je 1991. godine. Ipak, najpoznatiji je ostao po svojim proznim delima, pri čemu je u drugoj fazi svog stvaralaštva pisao kratke priče o Srbima, Hrvatima i Bošnjacima, da bi tokom Drugog svetskog rata i kasnije otpočeo pisanje romana. Iako se druga faza njegovog stvaralaštva smatra najplodnijom, delo za koje je osvojio Nobelovu nagradu, zapravo jeste “Na Drini ćuprija”, objavljeno 1945. godine. Nobelovu nagradu dobio je 1945. godine.
Josif Pančić
Josiv Pančić je najstariji naučnik kog pominjemo na ovoj listi, s obzirom na to da je rođen još davne 1814. godine, a ostao je upamćen kao veliki srpski botaničar, lekar i profesor Velike škole u Beogradu. Takođe, bio je prvi predsednik Srpske rojalne akademije.
Još tada je bio nazivan ocem srpske botanike, što i ne treba da čudi znajući da je upravo on zaslužan za pronalazak i popis velikog broja vrsta koje su tadašnjoj botaničkoj (biološkoj) akademskoj sceni bile potpuno nepoznate. Samim tim, po prvi put je u svetski popis biljnih vrsta uneo i autohtone endemske biljne vrste sa prostora Srbije i Balkana. Naravno, najpoznatiji je postao po otkriću nove vrste četinarskog drveta, koja po njemu danas nosi ime Pančićeva omorika.
Iako danas često zanemarena biodiverzitetska važnost ovog područja, najviši vrh Kopaonika, nosi ime po Josifu Pančiću – Pančićev vrh.
Mileva Marić – Ajnštajn
Za sam kraj, moramo pomenuti i često zanemarenu Milevu Marić – Ajnštajn. Njeno prezime govori sve, ali ne otkriva gotovo ništa. Poznata kao žena Alberta Ajnštajna, Mileva Marić je ostala nedovoljno priznata kao fizičar koja je zajedno sa svojim mužem radila na stvaranju nekih od najznačajnijih dokazanih teorija fizike.
Iako je Albert Ajnštajn bio veliki fizičar, mislilac i naučnik, gotovo nijedno njegovo naučno delo, barem iz doba zajedničkog života i braka sa Milevom Marić, ne bi bilo gotovo da nije bilo njenog besprekornog računa i matematike. Svetski naučnici osporavaju njenu važnost i ulogu u Ajnštajnovim teorijama i otkrićima.
Iako je nezahvalno napraviti listu gde ćemo brojne naučnike, književnike, umetnike ili pronalazače izostaviti, želeli smo da doprinesemo barem malim delom nezaboravu ovakvih veličina. Dok neke buduće Nikole Tesle, Milutini Milankovići i Pupini upravo sada postavljaju pitanje kako se piše seminarski rad, preostaje nam da vidimo kakva će naučna dela i dostignuća tek stići od strane novih, mladih umova Srbije. Do tada, pišite nam, koga biste vi još dodali na listu?
Foto: Wikipedia.org