PROKTOLOGIJA
Intervju i odgovori koje nam je dala Dr Milena Šćepanović iz ordinacije Proktomed – šta je proktologija, šta radi proktolog i kako se leče hemoroidi, fisure, fistule, kondilomi kao i cene operacija i pregleda
Šta je proktologija i po čemu se razlikuje od opšte hirurgije
Proktologija je deo opšte hirurgije, grana kolorektalne hirurgije, koja se bavi bolestima završnog dela debelog creva, tačnije bolestima analnog kanala i donjeg dela pravog creva ili rektuma, tzv. ano-rektum. Ano-rektum se izučava kao posebna celina zbog svojih specifičnosti u anatomskom, fiziološkom i patofiziološkom smislu. U ovoj anatomski maloj regiji nalazi se veliki broj različitih oboljenja koja imaju vrlo sličnu simptomatologiju.
Upravo zbog ovoga dolazi do čestih grešaka u postavljanju dijagnoze i lečenju, jer pacijenti uglavnom postojeće tegobe pripisuju hemoroidima, kao najčešćoj bolesti ove regije, a bez obavljenog proktološkog pregleda. Lečenje potom započinju samoinicijativno zbog čega ono često bude neadekvatno. Ova regija je u bliskom kontaktu sa uro-genitalnom regijom zbog čega se mnoge bolesti prepliću. Pored bolesti debelog creva u ovoj regiji su česte kožne bolesti kao i seksualno prenosive bolesti. Na sreću, većina bolesti je benigna, dobroćudna, ali se u njoj javljaju i maligne bolesti debelog creva kao i maligne bolesti kože. Specifičnost regije je i bogata inervacija zbog čega su bolne senzacije, kao i svrab, jake.
Koja su najčešća oboljenja koje proktologija leči i pokriva
Najčešća oboljenja ove regije su hemoroidi, analne fissure i perianalne fistule. Iako se mnogi pacijenti ne javljaju lekaru, zbog čega nemamo tačne statističke podatke, može se reći da skoro svaka druga osoba u nekom peroidu života ima hemoroidalne tegobe. Analna fisura je česta skoro koliko i hemoroidi, ali kako se mnogi pacijenti samoincijativno leče misleći da imaju hemoroide, tačne podatke takođe nemamo. Analni abscesi i fistule su česte u mlađem uzrastu, kao i kondilomi koji spadaju u seksualno prenosive bolesti.
Pored navednih bolesti, u ovoj regiji se javljaju upale znojnih žlezda. To oboljenje zovemo hidroadenitis a po tegobama i kliničkoj slici vrlo je slično perianalnoj fistuli i pilonidalnom sinusu ili tzv “urasloj dlaci”. Česti su i analni polipi za koje većina pacijenata misli da su hemoroidi koji ispadaju posle pražnjenja.
Od ređih bolesti javljaju se analni ulkusi, proktitisi ili zapaljenja završnog dela debelog creva, poremećaji pražnjenja, nekontrolisana pražnjenja u vidu različitog stepena inkontinencije, prolaps ili ispadanje sluzokože creva, rektocele, kao i različite kožne bolesti koje u ovoj regiji imaju svoje specifičnosti.
Moramo da napomenemo i jako važne i nažalost ne tako retke maligne bolesti ove regije gde razlikujemo maligne bolesti koje su porekla sluzokože debelog creva ali i maligne bolesti kože.
Da li je proktologija skupa ili jeftina disciplina u domenu zdravstva
Proktologija ne spada u skupu discipline. Većina bolesti ove regije može se dijagnostikovati jednostavnim pregledom prstom, kako mi to zovemo digito-rektalnim pregledom. Za postavljanje dijagnoze velike većine navedenih oboljenja ano-rektuma potrebna je i anoskopija. Anoskop je jednostavan i jeftin instrument, lak za rukovanje, a neophodan u proktologiji. Jako važno za pregled ove regije je i dobro svetlo, najbolje tzv hladno svetlo. Ovo je osnovni set instrumenata koji je neophodan. U subspecijalističkim ordinacijama kao što je to ordinacija Proktomed koristi se rektoskop, a u planu je nabavka endoanalnog ultrazvuka i manometra za koje možemo reći da spadaju u skupu opremu.
Da li proktolog može biti lekar koji nije hirurg
Proktolog je najčešće hirurg, ali može biti i gastroenterolog. Ovom oblašću medicine uglavnom se bave hirurzi jer većina bolesti može biti zbrinuta manjim hirurškim intervencijama, pa pacijenti tako dobijaju odmah i dijagnozu bolesti i lečenje.
Da li je posao proktologa opasan, radite sa HIV pozitivnima, sa osobama koje imaju hepatitis, HPV virusne infekcije?
Svavako je posao hirurga, pa i proktologa, opasan u smislu kontakta sa osobama koje mogu biti zaražene nekim virusom. Sa ovim opasnostima susreće se svaki hirurg i shodno tome nauči sebe da zaštiti. U proktologiji u tom pogledu najčešće su infekcije HPV virusom, ređe su to pacijenti sa HIV virusom, koji imaju analne kondilome. U svrhu sopstvene zaštite lekar prilikom tretmana kondiloma nosi maske i posebne naočare. U ordinaciju Proktomed dolaze osobe koje su HIV pozitivne, ili imaju hepatitis, što nije neobična situacija koju lekar mora da izbegava. Naravno, uvek pitamo pacijenta o tome da li je pozitivan na neke od virusa, zbog procedure koja postoji u takvim situacijama.
Ko je bio najbolji proktolog kod nas od koga ste učili a ko u svetu koga pamtite
Prvi hirurg od koga sam učila proktologiju bio je dr Miljan Radoičić kome sam mnogo zahvalna jer bio izuzetan čovek, lekar i hirurg i pored koga sam stekla prvo znanje iz hirurgije uopšte. Potom naš veliki hirurg prof dr Vladimir Ćuk koji me je oformio kao hirurga i kome sam mnogo zahvalna jer ne bih danas bila ovde da nije bilo njega. Kako sam bila u prilici da dosta putujem i učim proktologiju u svetu, tačnije u Evropi, moram pomenuti prof Pescatorija iz Rima kod koga sam boravila u više navrata i koji mi je otvorio nov pogled na ovu granu hirurgije uputivši me ne samo na one najčešće bolesti već i na one ređe, skrivene i ne tako česte, kao i na širok spektar dijagnostike i terapije pacijenata. Isto tako, boravak kod dr Eve Csatar u Budimpešti ostavio je na mene snažan utisak. Ona me je fascinirala organizacijom i jednostavnošću svoje proktološke ordinacije lečeći one najjednostavnije i najzahtevnije bolesti. Mislim da sam po povratku iz Budimpešte započela sa idejom o otvaranju svoje ordinacije nalik na njenu.
Zašto proktološka ordinacija Proktomed, otkud to da ste se specijalizovali za tu oblast
Proktologijom sam slučajno počela da se bavim. Biti žena hirurg nije ni malo jednostavno. Ali kao žena u muškom poslu, postepeno sam sve više imala pacijentkinja koje su imale različite tegobe u ano-genitalnoj regiji i koje su u velikom broju tražile moju pomoć, tj pomoć ženskog hirurga. Tako sam prvo počela malo više da izučavam ovu problematiku a onda sam krenula i na stručna usavršavanja, seminare i boravke u inostranstvu. Sada tome ima oko 15 godina, tokom kojij je proktologija postala moja uža specijalnost.
Šta jedna proktološka ordinacija kao Proktomed mora da ima od opreme
Svaka ordinacija koja se bavi proktologijom mora da ima set različitih anoskopa (anoskopi za pregled, za intervencije, za podvezivanje hemoroida gumicama, za sklerozaciju; manji i veći; duži i kraći), zatim rektoskop koji iako se sve ređe koristi zbog superiornosti kolonoskopije i danas ima svoje mesto, izvor hladnog svetla za sve endoskopske instrumente, dodatke za biopsiju i opremu za manje intervencije. Za izvođenje hirurških intervencija u proktologiji se kao najbolji pokazao radio-talasni nož, iako se sasvim podjednako koristi i elektro-hirurški nož / elektro-hirurška jedinica.
Kolonoskop je takođe važan radi kompletiranja dijagnostike. U softiciranu opremu spada ultrazvuk za pregled ano-rektuma tzv. endo-analni ultrazvuk sa odgovarajućom sondom za endoluminalni pregled kojim se vrlo precizno vide svi slojevi zida creva i aparat za manometriju koji meri pritiske u ovom delu creva.
Kakvo je stanje u državnim bolnicama a kakvo u privatnoj zdravstvenoj praksi kada se pomene proktologija? Postoji li proktološka ordinacija u državnim bolnicama
Svaki abdominalni hirurg u nekom domenu se bavi i proktologijom. Proktološke ambulante kao takve postoje u mnogim državnim bolnicama. Ono što razlikuje privatnu praksu od državne je u efikasnosti i brzini usluge. Lekar ima više vremena da se posveti pacijentu i na raspolaganju ima svu potrebnu opremu, kao i mogućnost da ukoliko ima potrebe odmah sprovede i lečenje i intervenciju. Nema odlaska kod nekoliko lekara, na dijagnostiku, čekanja, jer je sve na jednom mestu. U tom smislu u ordinaciji Proktomed mogu mnogo brže i jednostavnije da pacijentu rešim zdravstvenu tegobu nego što sam to mogla u državnoj bolnici.
Da li je operacija hemoroida i dalje skupa, 1000 eura i više? Cenovnik Proktomeda u koji smo imali uvid skoro i da nema takvih cena, intervencije na hemoroidima kao što su gumice ili sklerozacija koje pacijente rešavaju problema su tek negde oko 100 eura, zar ne?
Cenovnik privatnih ordinacija je mahom sličan. Ordinacija Proktomed ima cene nalik na druge ordinacije, ali nadamo se da pruža više svojom uslugom. Većina intervencija na hemoroidima kao što su podvezivanje hemoroida ili sklerozacija hemoroida kreću se oko 100 eura. Skidanje bradavica i kondiloma je od 100 do 200 eura, u zavisnosti od veličine kondiloma i površine zahvaćene regije. Intervencija na fisurama je od 500 do 1000 eura. Klasična operacija hemoroida je pak složena i zahteva operacionu salu, anesteziologa, ležanje u bolnici, pa je i cena takve usluge veća – oko 1000 eura.
Šta je najskuplje što jedan proktolog uradi pacijentu, koje su to operacije i koliko to košta?
Kada govorimo samo o ceni, najskuplje su operacije hemoroida, klasična operacija po Miligan-Morganu, THD i laser hemoroidektomija, zatim operacije perianalne fistula kada je ona kompleksna, operacije većih analnih polipa i tumora.
Proktolog skida i kondilome – virusne bradavice oko genitalnih organa i čmara, zar ne? Kako to radite i da li je to skupo, imali smo prilike da viđamo slike gde su pacijenti imali kondilome veličine karfiola na zadnjici – kako se to skida?
Viriusne bradavice dovode do nastanka promena koje zovemo kondilomi i koje se mogu nalaziti u celoj ano-genitalnoj regiji, perineumu (međici) kao i u samom analnom kanalu. Najćešće su to sitne promene veličine zrna prosa, bibera ili veće, raspoređene na manjoj ili većoj površini. Mogu porasti u vidu karfiola i biti vrlo velike kada ih zovemo gigantski kondilomi. Ovakve velike promene često su i maligno izmenjene zbog čega insistiramo na ranom uklanjanju svih kondiloma čim se pojave.
Samo uklanjanje manjih kondiloma nije skupo. Takve promene se najčešće uklanjaju u celosti u jednom aktu, dok je operativno lečenje velikih promena skuplje i ono se mora raditi najčešće iz dva ili više puta u zavisnosti od rasprostranjenosti bolesti.
Ko su najčešće pacijenti koji traže pomoć proktologa, ima li dece, mladih, ili su to bolesti starijih osoba?
Naši pacijenti su najčešče mladi ili oni srednjih godina. To i odgovara činjenici da se najčešće bolesti proktologije javljaju u ovom uzrastu. Primetno je da sve više dece ima problem sa pražnjenjem zbog čega se i kod njih javljaju najčešće fisure, ali i hemoroidi. Starije osobe se ređe javljaju na pregled, ali zbog većeg procenta malignih bolesti u starijem uzrastu, mislim da treba da ih podstaknemo da se javljaju na redovne preglede.
Zašto ste odlučili da kao hirurg proktolog napustite državni posao i odete u privatnike? Proktološka ordinacija Proktomed je vaša klinika zar ne?
U državnim bolnicama su velike gužve zbog čega nemate vremena da se posvetite pacijentima. Nekada ste u situaciji da u isto vreme radite tri posla, što povećava mogućnost greške i vrlo je stresno jer ste stalno pod pritiskom. Ambulante su pune pacijenata i ne stignu svi na red na vreme. Sve je manje anesteziologa pa teško stižete na red da operišete. Sve je veća papirologija zbog čega veći deo radnog dana provodite baveći se papirima, a mi hirurzi smo lekari koji to baš i ne vole. Mi volimo da radimo, da pregledamo i da operišemo. Volim svoj posao i želim da kada mi dodje pacijent budem potpuno profesionalna i posvećena samoj struci, jer kada znam da sam uradila stručno sve što je u mojoj moći za pacijenta, poštujući zvanične protokole lečenja, onda mi je savest mirna jer sam sigurna da je pacijent dobio najbolji mogući tretman.
Redakcija Magazina