POREKLO OBLASTI NA KIM
Iz istraživanja Jovana Cvijića i Milisav Lutovca možemo saznati informacije o osnivanju Ibarskog Kolašina na Kosovu i Metohiji. Prvi naseljenici čitavog ovog kraja bili su Jakšići.
Iz jedne stare i retke knjige Srpske akademije nauka pod naslovom „Naselja i poreklo stanovništva“ (knjiga 34), srpskog naučnika Jovana Cvijića, objavljene 1954. godine u Beogradu, koja sadrži i istarživački rad Milisava Lutovca, saznajemo o osnivanju Ibarskog Kolašina, tj. kako je nastajao Ibarski Kolašin, danas opština Zubin Potok, tačnije kako su Jakšići, prvi naselili Donji Jasenovik, selo u Zubinom Potoku, a kasnije i druge delove pored Ibra.
O Donjem Jasenoviku kaže se ovako: Selo je na desnoj strani Ibra. Kroz njega teče potok – Suovara, koji u doba naglih kiša donosi veliki nanos i zasipa plodno zemljište. Opasnost od njega je veća ukoliko sve više nestaje šuma, kaže se u knjizi.
Pojedini krajevi u selu nose ove nazive: Vinogradine, Orašak, Okruglica, Jasenje, Zapis, Bare, Drlje, Vuče Polje, Čilovače, Strančine, Brankovo brdo, Ravne Sečine, Stojića brdo, Nikoline njive i Potoci. Tako je i danas. Donji Jasenovik je starije naselje jer je u njemu „latinsko groblje“ i Janjevac, crkvina. I jedno i drugo su starijeg srpskog stanovništva.
Druga crkvina u „latinskom groblju“ vezana je predanjem, za vojvodu Radiča. Po njemu se i danas dobar deo doline uz Ibar u Zubinom Potoku zove Radič polje. Ali Donji Jasenovik, selo koje je dobilo ime po jasenju, ostajalo je pusto nekoliko puta.
– I pored prirodnih preimućstava kuće današnjeg stanovništva nisu bile do pre 120 godina ovde već u brdu u mestu Kućetina gde je staro groblje Jakšića. Uzroci ovome su: Jasenovik je bio na putu kojim su prolazili Turci. Ipak je naselje u brdu koristilo polje, ali sa strahom i pod stražom, uvek je po neko motrio na kretanje Turaka pored Ibra – stoji u knjizi 34 „Naselja i poreklo stanovništva“ Srpske akademije nauka, Beograd 1954.
Osnivači Donjeg Jasenovika, prema ovoj knjizi i istrživanjima poznatih istraživača Jovana Cvijića i Milisava Lutovca, prvi naseljenici ne samo ovog sela nego i celog Kolašina, bili su Jakšići (26k., Petkovdan).
– Njihovog pretka koji je poreklom iz Bjelopavlića pozvao je sultan da se naseli na opustelu zemlju i dao mu kneževski beret sa osobitim privilegijama. I zaista, oni nisu imali aga niti su plaćali danak do pre 85 godina. Od naseljenja broje 7 (sedam) pojaseva (Aleksandar 60 godina, Despot, Radojica, knez Stevan, knez Vuksan i knez Stevan). Dobivši beret da se naseli gde hoće u Kolašinu, Stevan je po porodičnom predanju, rekao da će se zaustaviti tamo gde pevac zapeva. To se desilo kod Jasena u današnjem Jasenoviku, najplodnijem kraju Kolašina, ali su se njegovi preci morali pomeriti u brdo, iz kojeg su se kasnije vratili ovamo. Povratak na staro ognjište vezuje se za ubistvo nekog janjičara što je uticalo na Turke da ne čine zulum – piše u knjizi.
Svi Jakšići, prema istraživanjima Jovana Cvijića i Milisava Lutovca, potiču od kneza Stevana. Neki Jakšići napominju da je samo jedna njihova grana (Petrovići) od dovotka Andrića iz Čečeva, ali da su se sa njima potpuno stopili u jednu bratstveničku celinu.
Jakšići su se iseljavali po Kolašinu i u druge krajeve. Selio se u Srbiju zbog svađe i knez Vuksan pa se opet vratio. Jakšića ima još u susednom selu Gazivodama (10k), zatim u Bukošu kod Vučitrna, u Vučjoj (Ibar), Plani (Toplica), Popovcu (donji Ibar) i u nekim selima kod Smedereva.
Zahvaljujemo se, ovom prilikom, gospodinu Ljubiši Bogdanoviću, Kolašincu iz Svilajinca, koji nam je ustupio knjigu na korišćenje, a koju je nabavio i koju čuva radi svoje familije Bogdanović, o kojoj takođe ima podataka u ovoj knjizi. Kolašinci, ma gde bili, uglavnom, ne prepuštaju zaboravu zavičaj i korene.
Izvor: Jedinstvo
Autor: Slavica Đukić