ČVORIĆI ŽLEZDANO-VEZIVNOG TKIVA
Fibroadenomi se mogu ponavljati u jednoj ili obe dojke u 10 odsto žena, mogu nestati u razdoblju menopauze ili postmenopauze, kada se nivo estrogena smanjuje, ali mogu i tokom života nastajati novi fibroadenomi.
Fibroadenomi su najčešći dobroćudni tumori u dojci. Sačinjeni su od ćelija u potpunosti nalik normalnim ćelijama tkiva dojki – žlezdanog tkiva (adenom) ili vezivnog tkiva (fibrom).
Najčešći su fibroadenomi, ali ređe mogu biti histološki građeni samo od žlezdanog tkiva (adenomi) ili samo od vezivnog tkiva (fibromi).
Kada najčešće nastaju?
Najčešće nastaju od puberteta ili početka menstruacije, pa do 25. godine života, iako ređe mogu nastati u bilo kojoj životnoj dobi, ali ako se pojave nakon 35. godine života, potreban je poseban oprez, jer u tom dobu mogu nastati i karcinomi dojki, koji u početnoj fazi nastanka mogu nalikovati fibroadenomu (FA u daljem tekstu).
Kod koga najčešće nastaju fibroadenomi?
Smatra se da najčešće nastaju kod devojaka i žena koje imaju visok nivo hormona jajnika estrogena, pa stoga mogu nastati i u trudnoći, odnosno povećavati se tokom trudnoće.
Tokom dojenja FA ne stvara nikakve probleme, jedino ako je smešten ispod bradavice može ometati isticanje mleka kod sisanja deteta. Nakon trudnoće smanjuju se postupno na veličinu pre trudnoće.
Postoji genetska predispozicija za njihov nastanak, tako da često lekari susreću FA unutar porodice. Nažalost, ne postoji istraživanje koje bi potkrepilo spoznaje o eventualnoj mogućnosti uticaja ili načina kojim bismo mogli sprečiti njihov nastanak.
Kako se dijagnostikuju?
Fibroadenomi se često mogu napipati kao čvrste, gumaste i pomične kuglice, koje mogu biti velike od nekoliko milimetara do 3-4 centimetra. Mogu biti bolni pre menstruacije, a zavisno o lokalizaciji u dojci, mogu biti bolni na pritisak ili spontano u bilo kojoj fazi ciklusa, posebno ako su smešteni oko ili ispod bradavice, gde postoji mnogo nervnih završetaka.
Najčešće se dijagnostikuju palpacijom, potvrdom ultrazvukom ili mamografijom. Ultrazvučno imaju tipičan izgled pravilne, jasno ograničene izrasline.
Kolor dopler ultrazvukom najviše klase, koji danas ima i posebne sofverske programe kao što je elastografija (SE) strain ili SWE – share wave elastografija, može se određivanjem čvrstoće tkiva dosta pouzdano, bez punkcije ili biopsije, utvrditi da li je žarišna promena koja odgovara fibroadenomu zloćudna ili dobroćudna.
Princip kvalitativne (SE) elastografije temelji se na činjenici da je fibroadenom zbog svoje gumaste strukture kompresibilan, stoga je moguća njegova blaga deformacija pritiskom sonde, a princip SWE elastografije kvantitativno je merenje (5-10 uzoraka merenja) čvrstoće tkiva, kojim je moguće novim ultrazvučnim uređajima određivati čvrstoću tkiva u kPa ili meriti brzinu prolaska ultrazvučnih talasa kroz žarišnu promenu (FA).
Prema standardizovanim merenjima koje je donelo Evropsko i svetsko društvo za ultrazvuk u medicini i biologiji, zaključujemo da li je uočena promena u dojci fibroadenom ili je došlo do promene već ranije utvrđenog fibroadenoma, odnosno je li karcinom dojke.
U današnjim UV uređajima postoji i poseban softverski program micropure, kojim se mogu utvrditi mikrokalcifikati u dojci, a to je posebno važno da li su oni prisutni u žarišnoj promeni (FA) dojke.
Današnje spoznaje upućuju nas na što manju primenu ili izbegavanje invazivnih metoda praćenja eventualnih promena u FA (biopsija, punkcija) zbog više razloga. Jedan je od njih nelagodnost za ženu, a drugi je mogućnost proširenja zloćudnih ćelija tokom biopsije ako je nastupila zloćudna transformacija dela u FA ili je žarišna promena u dojci inicijalno već bila zloćudna.
Kad se preporučuje operacija fibroadenoma?
Indikacije za operaciju fibroadenoma su:
– promena veličine, a posebno strukture i građe FA
– povećanje čvrstoće i nekompresibilnost FA tokom pregleda elastografijom ili promene u strukturi povećanjem čvrstoće mereno SWE (elastografijom)
– ako su veći od 2 centimetra ili ako su bolni ili smešteni na nezgodnom mestu u dojci
Šta ako žena ima više fibroadenoma?
Fibroadenomi se mogu ponavljati u jednoj ili obe dojke u 10 odsto žena, mogu nestati u razdoblju menopauze ili postmenopauze, kada se nivo estrogena smanjuje, ali mogu i tokom života nastajati novi fibroadenomi.
Postoje žene kod kojih postoji nekoliko fibroadenoma u obe dojke, što ne čini nikakvu razliku u postupanju praćenja. Vrlo mali postotak fibroadenoma tokom života se menja u karcinom dojke, ali mala verovatnost ipak postoji.
Postoje i takozvani kompleksni fibroadenomi, koji su sačinjeni od solidnog tkiva, ali i cističnog segmenta unutar strukture.
Koliko često treba odlaziti na preglede?
Potrebno je redovno ultrazvučno praćenje FA svakih 6-12 meseci, što zavisi od njihove pojavnosti i promena tokom praćenja.
Za fibroadenome je bitno da nije važno hoće li se povećavati, već postoji li promena njegove strukture, koju danas možemo puno jednostavnije, bezbolnije i bez agresivnih metoda (punkcija i biopsija) pratiti kolor dopler ultrazvučnim pregledom s elastografijom.
Izvor: Zadovoljna.hr