Šta je Insuficijencija srca ili popuštanje srca (kardijalna dekompenzacija)

SLABLJENJE SRCA

Kako nastaje popuštanje srca i šta je Insuficijencija srca (kardijalna dekompenzacija) – leva i desna dekompenzacija srca

 

Srce je središnji organ cirkulatornog sistema. U desnu stranu srca ulazi venska krv (osiromašena kiseonikom) koja u mirovanju 60-70 puta bude prosleđena u plućnu cirkulaciju.

U plućima gde se plućni mehurići svakim udisajem ispune vazduhom, kiseonik izmenom gasova uđe u crvena krvna zrnca. Takva krv bogata kiseonikom ulazi u levu stranu srca (arterijska krv). U levoj komori gde je pritisak u dijastoli (pauzi između sistola – kontrakcija mišićnih stenki) 70-80 mmHg, krv bude 60-70 puta u minuti istisnuta u aortu gde je pritisak 120 mmHg.

Iz aorte arterijska krv bude prenesena svim organima i organskim sistemima kako bi sve ćelije mogle koristiti kiseonik neophodan za njihov rad i život.

Što znači dijagnoza popuštanje srca (zatajenja, dekompenzacije) leve strane srca?

Kada mišić leve komore oslabi i nije sposoban istisnuti primljenu krv iz pluća u sistemsku cirkulaciju, odnosno u aortu i potom po organima i stanicama, tada govorimo o sistoličkom popuštanju leve komore. Ako pak se leva komora ne može dovoljno „rastegnuti“ kako bi primila svu krv iz predkomore, odnosno plućne cirkulacije, tada govorimo o dijastoličkom popuštanju leve komore.

Do popuštanja leve komore dolazi akutno u akutnom srčanom udaru (osobito veće regije), kada „začepljenjem“ jedne od srčanih (koronarnih) arterija dolazi do okolnog oštećenja (ishemije) i propadanja mišićnih ćelija (nekroze), mogućih mehaničkih ozleda ili čak pucanja (rupture) okolnih struktura.

Tako oštećena regija nije u mogućnosti pridoneti ukupnoj kontraktilnosti leve strane srca, krv može retrogradno zaostajati u plućima i dovesti do tzv. edema pluća. Takav bolesnik je obično niskog krvnog pritiska, vapi za zrakom, smušen je radi smanjene moždane cirkulacije, manje mokri radi smanjene opskrbe krvlju i bubrežnih ćelija. Za takvog pacijenta kažemo da je u kardiogenom šoku.

Do hroničnog popuštanja leve strane srca najčešće dolazi uz povišeni krvni pritisak (arterijska hipertenziju).

Koronarna bolest mirnijeg toka, uz suženja na koronarnim arterijama sa manjim ili većim oštećenjima mišićnih stanica, isto s vremenom dovode do većih promena u sveukupnoj snazi mišića leve komore.

Bolesti zalistaka (upale akutne ili hronične), bolesti osrčja (perikarda), ali i bolesti nekih drugih organa (dugotrajna slabokrvnost, bolesti bubrega, štitnjače, prekomerna konzumacija alkohola…) takođe mogu biti faktorom za hronično popuštanje srca.

Neki oblici popuštanja srca mogu prestati nakon izlečenja bolesti koja je uzrokovala popuštanje srca (miokarditis, bolest štitnjače, prestankom konzumiranja alkohola) ili pak kada do poboljšanja dovede operativno lečenje srca (PCI, implantacija endoproteze-stenta, premosnice, zamena zalistaka…).

U većem broju slučajeva srce kada jednom počne zatajivati, bolesnik ulazi u začarani krug i bolest ima maligni tok.

Bolesnikovo stanje je sve lošije, često nedovoljno reagira na terapiju. Takav bolesnik iziskuje povećanu medicinsku negu i pojačanu terapiju.

Glavni mehanizam takve progresije bolesti je promena u geometriji leve komore tako da npr. u hipertenziji zadeblja mišić (hipertrofira), potom se srčane šupljine prošire (dilatiraju) i konačno poprimi sferičan (okruglast) oblik koji nema zadovoljavajuću istisnu snagu.

To sve čini hemodinamski stres na zidove leve komore i smanjuje njene mehaničke performanse.

Osim ovih mehaničkih faktora u progresiji bolesti ključno mesto zauzimaju i endogeni neurohumoralni faktori. Kod bolesnika raste nivo cirkulirajućeg i tkivnog adrenalina, aldosterona, angiotenzina II…što dalje negativno i toksično utiče na strukturu srca, dovodi do vazokonstrikcije na periferiji, zadržavanja soli, propadanja – apoptoze i fibroze stanica.

Hospitalizacije takvih bolesnika su sve učestalije sa sve većim slabljenjem bolesnika i unutar 4 godine umire oko 50% bolesnika, a unutar 6 godina umire čak 85% muških i 65% žena obolelih od hroničnog popuštanja srca.

Što znači dijagnoza popuštanje srca (zatajenja, dekompenzacije) desne strane srca?

Razlikujemo akutno ili hronično (postepeno) popuštanje desne strane srca.

Akutno popuštanje desne strane srca najčešće nastaje usled srčanog udara mišićnog zida desne komore (što je ređe nego leve komore) ili opsežnije plućne tromboembolije i manifestira se teškom kliničkom slikom niskoga krvnoga pritiska, nabreklih vratnih vena, bolova pod desnim rebarnim lukom, teškim disanjem, opštim lošim stanjem, bolovima u prsima …

Šupljine desne strane srca se tada usled povišenih vrednosti pritiska u plućnoj cirkulaciji i slabljenja mišića prošire, zalistak između komore i pretkomore ne „zatvara“ adekvatno te prostore, te se krv iz plućne cirkulacije vraća u sistemsku vensku cirkulaciju (gornju i donju šuplju venu, jetru i druge trbušne organe i noge).

Kod hroničnog popuštanja desne strane pluća govorimo o hroničnom plućnom srcu gde do popuštanja desne strane srca dolazi uslijed:

• hroničnih bolesti plućnoga tkiva na nivou bronha ili alveola (KOBP – hronična opstruktivna bolest pluća i/ili emfizem, bronhalna astma,
• razne upalne bolesti: sarkoidoza, tuberkuloza ili neke druge infektivne bolesti koje zahvataju veći deo plućnoga tkiva, kolagenoze, neki lekovi).
• oštećenja plućne cirkulacije (usled manjih, ali opetovanih plućnih tromboembolija ugruškom ili tumorskim masama, upalne bolesti plućnih arterija, primarna plućna hipertenzija za sada nepoznata uzroka).
• gojaznosti, kratkotrajnim prestancima disanja u spavanju (sleep apnea syndrome), nekim bolestima živaca i mišića, deformacijama grudnog koša

Svima je zajedničko da te bolesti dovode do hipoksije (nedostatka kiseonika u plućima i cirkulaciji), što izaziva vazokonstrikciju (stiskanje) plućnih arteriola (najmanjih arterija), što pak s vremenom dovodi do „zadebljanja“ tih krvnih žila i povišenoga krvnoga pritiska u plućnoj cirkulaciji (odnosno do sekundarne plućne hipertenzije).

Ostali razlozi za desnostrano popuštanje srca su bolesti leve strane srca te se retrogradno (sekundarno) opterećuje plućna cirkulacija, dolazi do porasta pritiska u plućnoj cirkulaciji, do opterećenja i popuštanja desne strane srca tada najčešće govorimo i o globalnom popuštanju srca.

Milica Gabor, dr. med., specijalist kardiolog

Izvor: Plivazdravlje.hr