RAZRUŠENA SVETINJA
Rajkova Crkva je poslednja srpska crkva u Prizrenu koja nije obnovljena. Na ime obnove crkve je od Svetog Nikole 19. decembra prošle godine do sada uplaćeno oko milion dinara.
Odbor za obnovu svetinja Prizrena na čelu sa parohom Jovanom Radićem, starešinom Crkve Sv Đorđa u Prizrenu, uz blagoslov episkopa Raško-prizrenskog gospodina Teodosija je prošle godine pokrenuo obnovu Crkve Svetog Nikole, tzv. Rajkova crkva u Prizrenu.
Ovih dana je iz Odbora saopšteno da je od Svetog Nikole 19. decembra 2020. godine do danas na račun Crkvene opštine Prizren, na ime obnove Rajkove crkve, uplaćeno oko milion donara.
Predstavnici Odbora zahvaljuju svim ljudima dobre volje koji su izvršili uplatu za obnovu ove crkve u Prizrenu. Crkva Svetog Nikole spada u spomenike kulture od izuzetnog značaja.
Svetinja čeka da joj se vrati sjaj
Svetinje Prizrena su značajan deo srpskog pravoslavnog kulturnog nasleđa neprocenjive vrednosti. Ugrožene i oštećene u poslednjem stradanju, čekaju da im se vrati stari sjaj… Stoga Crkveni odbor poziva vernike i sve ljude dobre volje da se pridruže u akciji njihovog spasavanja i postanu svojevrsni dobročinitelji.
Misija ima raznih ali se samo neke vezuju koncima za Nebo. Uplata se može izvršiti na račun Crkvene opštine Prizren broj: 205-171950-84, (poziv na broj: 19-12-2021). Uplatioci postaju obnovitelji ove svetinje i srpskog pravoslavnog kulturnog nasleđa Kosova i Metohije.
Crkva Svetog Nikole je srednjovekovna vlastelinska crkva, zadužbina Rajka Kirizmića. Sagrađena je u prvoj polovini 14. veka, u prizrenskom naselju Potok-mala. Rajkova Crkva se pominje u Svetoarhanđelskoj hrisovulji cara Dušana. Priložio ju je, zajedno sa drugim brojnim crkvama, svojoj zadužbini, manastiru Svetim Arhangelima i svojoj grobnoj crkvi.
Posle pada Prizrena pod tursku vlast 1455. godine, crkva Svetog Nikole je polako gubila značaj, vremenske neprilike su ostavile traga, a naročito je postradala 1795. godine, kada je i opljačkana, u pohodu skadarskog paše Mahmuta Bušatlije. Crkvu je prekrila i zatrpala zemlja i pesak iz vode iz obližnjeg potoka. Decenijama se za nju nije znalo.
Prilikom uređivanja mitropolitske bašte 1857. godine temelji Rajkove crkve su otkriveni. Obnovu crkve blagoslovio je raško-prizrenski mitropolit Meletije. Prizrenci su je obnovili 1857. godine, proširili i pokrili drvenim krovom.
O ovoj obnovi ostavili su zapis na ulasku u crkvu. Svojim tadašnjem izgledom ona se nije značajno razlikovala od stambenih kuća. Ikonostas crkve je delo slikara Sergija Dimovića iz Kozane u Grčkoj, a freskopisac je ostao anoniman.
Prizrenci ne zaboravljaju sveta mesta
U drugoj polovini XIX veka, sve do završetka izgradnje nove Saborne crkve Svetog Đorđa 1887. godine, hram Rajka Kirizmića bio je najprostraniji među tada malobrojnim srpskim svetilištima Prizrena, a u njegovoj neposrednoj blizini nalazila se i zgrada mitropolije.
Od 1857. godine do juna 1999. godine crkva je bila živa, u njoj se služila liturgija na dan Svetog Nikole, zimskog i letnjeg, kao i tokom godine, naročito zimi.
Početkom 20. veka, Rajkova crkva je na veliku radost prizrenskih Srba u svojoj neposrednoj blizini dobila velelepno zdanje, Osnovnu školu „Mladen Ugarević“ kao testamentalno zaveštanje prizrenskog dobrotvora Mladena Ugarevića. Od tada su crkva i škola živele u svojevrsnoj simbiozi sve do kobne 1999. godine, kada su crkvu minirali albanski ekstremisti. Srećom, nisu sve mine eksplodirale, te crkva nije do temelja razrušena.
U godinama koje su se nizale postala je svojevrsna deponija. Pre par godina uspelo se da se crkva ogradi. Retke Srbe koji ovde dođu da se pomole, uprkos stradanjima dočekuju freske svetaca, koje vape za obnovom.
Rajkova crkva je poslednja srpska crkva u samom Prizrenu koja nije obnovljena. Pritom ne zaboravljamo ni druga sveta mesta i ikonluke (Sveti Prokopije) u gradu, koja je neophodno obeležiti, zaštititi i ograditi, kao ni zaštitu ugroženih svetinja u okolini Prizrena. Dužni smo da svojim potomcima ostavimo u nasleđe sve što smo od svojih predaka i nasledili.
Autor: Slavica Đukić