TRGOVAČKA ČETVRT CARIGRADA
Grčki pravoslavni narod i crkvu nije predstavljala carigradska patrijaršija, nego Fanar, gradska četvrt nazvana po svetionicima.
Činjenica je da carigradska patrijaršija već odavno, od samog pada Carigrada pod Turke, nema mogućnost da istupa kao zastupnik i branitelj Pravoslavlja.
Carigradskog patrijarha od godine 1453. postavlja turski sultan, a od vremena Kemala Ataturka patrijarh može biti postavljen samo uz odobrenje turske vlade.
No, ta patrijaršija nikad nije predstavljala, niti imala mogućnost da predstavlja grčki pravoslavni narod i crkvu, nego samo Fanar.
A Fanar je trgovačka četvrt Carigrada (nazvana tako po pristanišnim svetionicima).
To je grčka buržoazija koju je Turska ostavila na miru, i zadužila da vodi turske trgovačke poslove, pošto se sami Turci nisu trgovinom bavili.
Fanar je bio zaštićen, i nijedan janičar nije mogao bez dozvole samog sultana, odnosno vezira, da stupi na tlo Fanara. Fanar je uživao autonomiju ističući belu zastavu, kao i naš Dubrovnik.
Ali, ta autonomija je plaćana velikim porezom plaćenim turskoj porti. Porez je iznosio i do osamdeset procenata dobiti.
No, zato su Fanarioti (ne samo Grci, nego i Jevreji, Cincari i Jermeni Fanara) pod zaštitom Turske, vršili nečuvenu pljačku stanovništva po teritoriji Turske imperije. Za tu pljačku su bili jednako zainteresovani i Turci i Fanarioti, jer što je veća pljačka, veći prihod će imati i turska porta iz onih osamdeset procenata poreza, i Fanar od preostalih dvadeset procenata dobiti.
Fanarioti su birali patrijarha i patrijarh carigradski je predstavljao samo njih. Fanariotski patrijarh je postavljao episkope po Grčkoj, Bugarskoj, Srbiji, Bosni – sve dok nije 1557. osnovana, izdvojena i obnovljena Pećka srpska patrijaršija.
Uticaju Fanariota mogli su da se otmu samo manastiri i sveštenici povezani sa manastirima.
Situacija je, dakle, pravno ista: kako je carigradski patrijarh pod vlašću turskog sultana, tako je i Ruska crkva, čak lišena patrijarha, preko Svetog Sinoda, koji kao svoje činovničko telo imenuje car, potčinjena caru.
Žarko Vidović, „Ruski slavjanofili – reč u njihovu odbranu“