NAJVEĆA SVETINJA SVETE ZEMLJE
Spoljašnjost koju ima crkva Hristovog Rođenja je oblikovana od grubih komada prirodnog kamena.
Crkva Rođenja Hristovog izgrađena je iznad pećine gde se na svet pojavio Isus Hrist.
Vreme, priroda i ljudi odnosili su se brižljivo prema crkvi Rođenja Hristovog, osobito ako uporedimo njenu istoriju sa sudbinama drugih verskih objekata na Bliskom Istoku. Prvu baziliku podigao je imperator Konstantin I na molbu njegove majke Jelene približno tridesetih godina IV veka. Uopšte je mnogo važnih činjenica za hrišćanstvo vezano za imena ovo dvoje državničkih delatnika. Jelena je organizovala iskopavanja u Jerusalimu, za vreme kojih su bili pronađeni Grob Gospodnji i Životvorni Krst – osnovne hrišćanske svetinje.
Godine 529. zdanje je ipak izgorelo, ali to je bio jedini ozbiljan požar tokom mnogih stoleća. Nakon dve godine, po naredbi imperatora Justinijana, počeli su radovi na obnovi, čiji je rezultat savremena crkva. Nakon sto godina na teritoriju Vitlejema prodrli su Persi. Hram je spasio mozaik koji prikazuje Poklonjenje mudraca, poreklom Persa. Poraženi realizmom ovog dela, osvajači nisu dirali crkvu. Poštedeli su je i muslimani koji su došli u Palestinu u X veku, pošto je mesto Isusovog rođenja za njih bilo značajno. U srednjem veku deo dekora je nepovratno izgubljen. Nadalje je interijer još jednom postradao prilikom zemljotresa u XIX veku, ali su turske vlasti Palestine dozvolile inostranim dobrotvorima da ga obnove.
Još u XII‒XIII veku hrišćanske Crkve su podelile između sebe hram Rođenja Hristovog u Vitlejemu. Pravoslavnima je dopao glavni oltar, katolicima – malena kapela, bočni oltar jasli, izgrađen na mestu gde je ležao Isus odmah posle rođenja. U crkvi se bogosluženja nisu prekidala, ma ko da je bio na vlasti u Palestini. Jermeni su uredili svoj oltar kod severnog ulaza u crkvu. Jermenska, pravoslavna i katolička crkva zajedno upravljaju hramom i održavaju svoje monaške zajednice u građevinama pored njega. Kandila oko Zvezde Rođenja takođe pripadaju raznim tokovima hrišćanstva.
Unutar hrama Rođenja Hristovog postoji nekliko objekata drevnog i nedavnog porekla, koji privlače osobitu pažnju hodočasnika.
U pećini, u koju vode mermerne stepenice, mesto gde je Marija rodila svog Sina, obeleženo je četrnaestokrakom srebrnom zvezdom, ugrađenom u mermernom podu. Simbol Božićne zvezde – ona je ustanovljena još za vreme vizantijske imperatorke Jelene. U XIX veku ukrali su vredno obeležje, a predstavnici crkava su odmah napravili zamenu.
Ikona Presvete Bogorodice pomaže ljudima da se izbave od besplodnosti i da učvrste bračne veze. Priložena je Vitlejemu od strane ruske imperatorske porodice. Uprkos kanonu, Bogomajka je izobražena kako se osmehuje. Svetinji je moguće pokloniti se desno od silaska u pećinu.
Iskonska hranilica za životinje, ili jasle, u koje su položili novorođenog, bile su prenesene u Rim. Spoljašnji deo, koji je ostao u Vitlejemu, rimokatolici su obložili mermerom. Na dan kada hrišćani zapadnog obreda praznuju Rođenje (25. decembar) u hramu protiče svečana služba. Statuu mladenca Hrista prenose iz oltara, gde obično stoji pored figure Deve Marije, na srebrnu zvezdu Rođenja, a zatim polažu u jasle, gde ostaje do 6. januara.
Zdanje je 2012. UNESKO uključio u spisak Svetskog nasleđa. Spoljašnjost koju ima crkva Hristovog Rođenja je oblikovana od grubih komada prirodnog kamena. O konfesionalnoj pripadnosti spomenika svedoči samo skromna bela zvonara iznad jermenskog manastira i neveliki krstovi na krovu zdanja.
Dužina zdanja iznosi više od 50 metara, a širina oko 25 metara. Redovi stubova dele hram Hristovog Rođenja do oltarskog dela na pet naosa. Unutrašnji prostor crkve podseća na divovsku pećinu zbog odsustva prirodnog osvetljenja. Prvobitno su sunčevi zraci despevali u hram kroz desetine sada zazidanih prozora. Podovi, na koje stupaju posetioci, su rekonstruisani ostaci prve, konstantinovske crkve. Na zidovima su delimično sačuvani mozaici iz XII veka. Unutrašnjost je raskošna, oko oltara i kapele je mnogo zlata, ali uistinu drevnih stvari nije mnogo. Desno od ulaza u hram je krstionica.