ISTORIJAT SRCA
Srce kao simbol privrženosti i najdubljih ličnih emocija javlja se veoma rano, ali je do 15. veka ono na svim prikazima okrenuto naopako. Postoji nekoliko neusaglašenih teorija o poreklu ovog svima dobro znanog znaka ljubavi.
Srce je danas univerzalni simbol ljubavi i svi znamo kako ono izgleda. Nema osobe na svetu koja ga bar jednom nije nacrtala i poslala nekom svom voljenom, iskazujući mu tako ljubav i privrženost.
Znamo njegovo značenje, ali obično ne znamo odakle potiče i kako se desilo to da baš taj oblik predstavlja srce kao ljudski organ. Kao što je to slučaj i sa mnogim drugim simbolima, postoji nekoliko teorija o poreklu srca kao simbola ljubavi.
Potiče od biljaka
Prema modernoj definiciji, oblik srca predstavlja grafički znak koji se koristi da izrazi ideju o privrženosti u svom metaforičkom ili simboličkom smislu, predstavljajući se jezgrom emocija, privlačnosti i ljubavi. On se uglavnom odnosi na romantičnu ljubav između dvoje zaljubljenih, ali i ne samo na takvu vrstu ljubavi.
Jedna od teorija sugeriše da srce kao simbol kakvim ga svi poznajemo svoje korene vuče od davnina, tačnije od biljke koja se zove silfion. To je vrsta koja je nekada rasla na području Libije, u blizini nekadašnje drevne grčke kolonije Kirene. Grci i Rimljani su silfion koristili kao začin, lek, ali i kao sredstvo za kontrolu rađanja. Njegova zaštitna svojstva pominjana su u raznim spisima antičkih pisaca i pesnika. O njegovoj popularnosti svedoči i činjenica da je potpuno izumro već u prvom veku naše ere. Ipak, ostale su brojne slike i dokumenta koja dokazuju da je seme ove biljke oblikom podsećalo na oblik srca.
Osim ove teorije, veruje se da srcoliki oblik potiče i od drugih biljaka, kao što su listovi bršljana ili lokvanja. Drugi smatraju da je ova forma modelirana prema obliku grudi, zadnjice ili nekih drugih delova ljudskog tela.
Dekorisano u slovu „S“
Istorijski gledano, prvi poznati prikaz oblika srca, koji se može sa sigurnošću smatrati simbolom ljubavi, napravljen je polovinom 13. veka. On se pojavio u dekoraciji velikog slova „S“ u rukopisu jedne francuske romanse pod nazivom “Roman de la Poire”.
Ova minijatura (vidi sliku) prikazuje muškarca koji kleči i svojim rukama pruža srce jednoj dami, što bi metaforično značilo da je zaljubljen u nju.
Kao što se može primetiti, ovde je oblik srca sličan šišarki i prikazan je naopačke, a ne u uobičajenom položaju kakvog ga poznajemo.
Analitičari ovog spisa samo pretpostavljaju da je predmet koji ljubavnik drži u svojim rukama i pruža svojoj voljenoj njegovo srce, a ta tvrdnja potkrepljena je i činjenicom da je deo tog predmeta prikriven, što je za ono vreme bilo karakteristično, jer se nije praktikovalo javno i jasno ispoljavanje emocija.
Univerzalni znak od 19. veka
Jedna druga teorija smatra da je simbol srca izvučen iz medicinskih i filosofskih spisa Galena i Aristotela. Ovi drevni antički mislioci opisivali su ljudsko srce kao organ sa tri komore i udubljenjem u sredini. Iz ovakvih opisa su srednjovekovni naučnici pokušali da vizualizuju srce.
Na primer, italijanski lekar iz 14. veka Gvido da Vigevano napravio je neke anatomske crteže srca koji su veoma slični opisima koje je dao Aristotel. Ovi opisi, uz pretpostavku da je ljudsko srce povezano sa emocijama i ljubavnim zadovoljstvom, transformisani su u oblik srca koji je tako postao simbol srednjovekovne ljubavi.
Postoje mnogi primeri simbola srca u srednjovekovnoj umetnosti. Čuveni italijanski slikar Đoto je 1305. godine oslikao deo kapele Skrovenji u Padovi, u čijem je jednom delu naslikao fresku Karitas, inače simbol hrišćanskog milosrđa, koja pruža svoje srce Isusu (vidi sliku).
Takođe, i ovde srce ima oblik šišarke koja stoji naopako. Lako je pretpostaviti da je Đoto bio pod uticajem ranijih predstava simbola srca koje su se nalazile na slikama iz ranijeg doba.
Sve do kraja 14. veka, srce kao simbol prikazivalo se naopako, da bi se ta tradicija promenila u prvoj polovini 15. veka.
Mnoge druge promene desile su se tokom narednih vekova, da bi kao nedvosmislen simbol ljubavi postao prepoznatljiv tek u 19. veku. Tada je srce počelo da se pojavljuje na brojnim predmetima i objektima, kao što su čestitke, karte za igranje, kutije za bombone i slično.
Od tada je simbol srca na velika vrata ušao u svakodnevnu neverbalnu komunikaciju među ljudima, čime je i do danas ostao jedan od najpopularnijih univerzalnih znakova, koji u svim kulturama širom sveta ima istovetno značenje.