IZMEĐU DVA ZVORNIKA
Most kralja Aleksandra I Karađorđevića jedan je od tri očuvana zadužbinska mosta na Drini. Ovo je tek jedan od istorijskih detalja za most koji spaja Zvornik i Mali Zvornik, a za čiju je obnovu Vlada Srbije obezbedila 600.000 evra.
Kako se približava obnova mosta kralja Aleksandra I Karađorđevića tako isplivaju zanimljiva istorijska svedočenja, kao i fotografije, koji svedoče njegovom nastanaku.
Istoričar Zoran Ivanović, autor dve monografije o Zvorniku od kraja 19. veka do danas, prikupio je brojne fotografije koje svedoče gradnju mosta.
Prema njegovim rečima, most između dva Zvornika je treći očuvani zadužbinski ili zavetni most.
– Postoji most u Višegradu, Mehmed-paše Sokolovića, kod Badovinaca Pavlovića most i u Zvorniku Most kralja Aleksandra I Karađorđevića. Ima tvrdnji, bez pouzdanih dokaza, da je postojao i most despota Đurađa Brankovića koji je povezivao obale Drine na potezu kod Donjeg grada na izlazu iz Zvornika prema Vlasenici. Pouzdano se zna, doduše bez podrobnijih podataka o samoj gradnji mosta, da je austrougarska vojska tokom Velikog rata kod Zvornika, na izlazu na magistralni put Bijeljina – Vlasenica sagradila drveni most za vojne potrebe – priča Ivanović.
Dodaje da je upravo preko tog mosta, 4. jula 1919. godine, u Zvornik doputovao regent Aleksandar Karađorđević.
– Prilikom boravka regenta u kući kod uglednog srpskog trgovca i domaćina, a kasnije jednog od najboljih gradonačelnika, Stanka Nikolića rodila se ideja da se Drina premosti i da se u Zvorniku most sagradi – navodi Ivanović.
Priča da je već 1926. godine preduzet prvi korak i raspisan konkurs za idejno rešenje mosta.
– Pripremni radovi za postavljanje mosta počeli su već 1927. godine, odnosno sondaže, provere zemljišta i terena, planiranje prilaza mostu. Veoma obimni radovi na mostu trajali su 1928, i 1929. godine. Glavnina radova oko izrade elemenata mosta izvršena je posredovanjem predstavništva nemačke firme u Beogradu „Cajzl i Majzl“. Gvozdeni delovi mosta nabavljeni su u Šćećinu, tadašnjoj Nemačkoj. Još su bili angažovani i „Sartid“ iz Smedereva, građevinsko preduzeće „Til i Šimić“ iz Slavonskog Broda, Tehničko preduzeće, inženjera Ojdovića iz Beograda i brojna manja uslužna preduzeća – kaže Ivanović.
Objašnjava da je u obezbeđivanju novca za izgradnju mosta prednjačila država Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca preko Ministarstva građevina direktnim prilivom novca i raznim dotacijama.
– U više navrata, značajne svote, odnosno priloge novca, davao je i sam kralj Aleksandar I Karađorđević – ističe on.
Dodaje da je priča o gradnji ovog mosta zapravo slika udruženih napora domaćih i stranih preduzeća na njegovoj izradi.
– Most je završen krajem 1929. godine i svo vreme svog postojanja do danas je ostao sačuvan u prvobitnom obliku izgradnje. Decembra 1929. godine gradska opština Zvornik i njen odbor za svečano otvaranje i osvećenje mosta, doneli su odluku i rešenje da se most svečano otvori i izvrši njegovo osvećenje 12. januara 1930. godine i nazove Most kralja Aleksandra I Karađorđevića – ističe Ivanović.
Potraga za fotografijama
Pored interesovanja za stare tablice, novac i druge starine, profesor Ivanović stalno nabavlja nove fotografije iz zvorničke istorije.
– Zahvaljujući internetu lakše stupam u kontakt sa ljudima koji imaju, odnosno prodaju ove fotografije. Tako sam pored fotografija mosta došao i do fotografija ulaska nemačke vojske u Zvornik u Drugom svetskom ratu te drugih, najviše iz austrijskog perioda – priča Ivanović.
Izvor: Blic