PUTOKAZ PRAVOSLAVLJA
Vodič „Srpske svetinje Šar planine, Prizrena i okoline“ napisan je da se srpskoj, ali i svetskoj javnosti ukaže na postojanje 55 svetinja na jednom tako malom prostoru.
U izdanju kosovskometohijskog odbora Matice srpske publikovan je hrišćanski pravoslavni kulturni vodič „Srpske svetinje Šar-planine, Prizrena i okoline“ na srpskom i engleskom jeziku, autorke dr Aleksandre Novakov, istoričarke i naučnog saradnika Matice srpske u Novom Sadu.
Njegovo preosveštenstvo episkop raško-prizrenski Teodosije dao je blagoslov za ovu knjigu, a njeno je objavljivanje finansijski pomogla Kancelarija za Kosovo i Metohiju. Knjiga je napisana na dva jezika, a biće prevedena i na ruski jezik.
Uprkos zlu i stradanjima, na nevelikom prostoru Prizrena i okoline opstalo je i obnovljeno 55 crkava i manastira. One su žive svetinje u kojima se i dan danas služi liturgija. Crkve i manastiri, o kojima je u knjizi reč, građene su od 13. do 21. veka, što govori o vekovnom življenju pravoslavnog srpskog naroda na tom prostoru i njihovim duhovnim potrebama. Za vreme Osmanskog carstva crkve postaju stožeri očuvanja nacionalnog identiteta.
U spomen na hiljadugodišnjicu od prvog pomena Prizrenske episkopije (1019), ove svetinje treba da osvetle put generacijama koje dolaze, da sačuvaju sećanje na srpsku pravoslavnu veru, tradiciju, kulturu i istoriju i da u spokoju svedoče o vekovnom postojanju srpskog naroda u Prizrenu i okolini.
Martovski pogrom 2004. godine imao je za cilj zatiranje svedočanstava o Dušanovom gradu i Srpstvu u njemu, nosio je i strašnu poruku da nema ni povratka ni pomena o postojanju Srba. Božija volja je promenila plan, crkve su obnovljene, ima života, ima Srba… Veliki broj hodočasnika obilazi svoje svetinje, rečeno je, između ostalog, u ovom vodiču.
Na listi spomenika, kategorisanih kao kulturno dobro od izuzetnog značaja Republike Srbije nalazi se 17 svetinja, o kojima je reč u knjizi, a na UNESCO listi svetske baštine u opasnosti (2006) upisana je Crkva Bogorodica Ljeviška.
Recenzenti knjige su istoričar umetnosti prof. dr Branislav Todić i istoričar dr Uroš Šešum. Saradnik na knjizi je mr Živojin Rakočević. Najveći broj fotografija koje se u knjizi nalaze fotografisali su: arhimandrit Mihailo Tošić, protojerej-stavrofor Siniša Milenković, Olivera Radić i Čeda Jovanović.
– Ideju da se piše o srpskim svetinjama Prizrena i okoline, posebno svetinjama Šar-planine dao je arhimandrit Mihailo, iguman manastira Svetoh arhangela kod Prizrena – rekla je dr Novakov.
A kada smo je pitali da li je radeći na knjizi došla do nekih novih saznanja u vezi popisanih crkava, ovako je odgovorila:
– Da, srpska istoriografija je smatrala da je crkva posvećena Svetom Vasiliju Velikom, u Gornjoj Srbici porušena, što nije slučaj, crkvu je od rušenja sačuvao jedan Albanac katolik. Svih 55 crkava imaju fotografije. Inače, vodič prati i izložba koja je bila u Prizrenu i Novom Sadu. Planiramo izložbu i predstavljanje vodiča i u Banja Luci, kao i Beogradu i Podgorici.
Izvor: Jedinstvo
Autor: Slavica Đukić