KRVNICI SAMO PREMA LJUDIMA

Jan Monhaupt, autor knjige „Životinje u nacionalsocijalizmu“, razmatrao je zanimljivu činjenicu iz perioda Trećeg rajha o tome kako su nacisti tretirali određene životinjske vrste.

 

Adolf Hitler je obožavao svoju nemačku ovčarku Blondi. Istovremeno, izdavao je naredbe za ubistva miliona ljudi. Kako nacisti i ljubav koju u njima izazivaju životinje idu zajedno sa ratnim zločinima? Jedna knjiga pokušava da pruži odgovor.

Nedaleko od krematorijuma nacističkog logora Buhenvald pored Vajmara nalazio se mali zoološki vrt s pticama, majmunima i medvedima. To je vojnicima koji su bili stacionirani u Buhenvaldu za vreme pauza trebalo da posluži za „razonodu i odvraćanje misli“, napisao je 1938. Karl Koh, komandant koncentracionog logora prilikom otvaranja zoološkog vrta koji je bio finansiran „dobrovoljnim prilozima“ zarobljenika.

„Razbibriga i opuštanje“ – to naravno nije bilo namenjeno logorašima koji su taj mali zoološki vrt izgradili i održavali, već vojnicima SS-a i civilima koji su bili zaduženi za funkcionisanje logora. Istim tim čuvarima koji su znali ponekad logoraše da bace u kavez s medvedima zato što je komandant Koh uživao da gleda šta se u kavezu događa. Ljudi i životinje s jedne i, prema nacističkoj ideologiji, „ljudi niže vrste“ s druge strane.

Jan Monhaupt, autor knjige „Životinje u nacionalsocijalizmu“, između ostalog je opisao i ulogu zoološkog vrta pored Buhenvalda. On na tom primeru odnosa čoveka i životinje vidi i simboličan odnos na višem nivou.

„Životinje su nacistima služile i kao oličenje lošeg, ali i dobrog – već po potrebi. Ko želi da shvati kontradiktornost i samovolju nacionalsocijalističkog režima, ne bi smeo da zaboravi da analizira ulogu životinja u tom sistemu“, kaže Monhaupt.

Do sada su se naučnici malo bavili ulogom životinja u tzv. Trećem Rajgu. Donekle se strahovalo da bi bavljenje životinjama moglo da umanji važnost ukazivanja na patnje ljudi. Taj strah je, kako je pokazalo Mohhauptovo delo, bio neopravdan.

Fascinirani zverima

Jedan drugi razlog je taj što vučjaci zaista podsećaju na svoje pretke vukove, koje je Hitler takođe obožavao. Insistirao je da ga u užem krugu zovu „Volf“ (Vuk), a i njegovi štabovi u Drugom svetskom ratu su u mnogo slučaja u nazivu imali veze s vukovima (Volfšluht – Vučji klanac, Volfšance – Vučje utvrđenje).

Vuk se redovno pojavljivao i u ranim propagandnim istupima nacionalsocijalističkog režima. Hitlerov ministar propagande Jozef Gebels je još 1928. U pretnjama demokratskim političarima Vajmarske republike koristio simboliku najpoznatije nemačke grabljive životinje. „Upašćemo kao vukovi u stado ovaca!“ Pet godina kasnije, nacisti su zaista „upali“ i poklali krhku nemačku demokratiju.

Iste godine, nacisti su doneli i zakon kojim se zabranjuje da se životinje ubijaju bez omamljivanja. To što deluje kao briga za životinje, zapravo je mera uperena protiv Jevreja koji, prema ritualu, kolju životinje bez omamljivanja. „Pojmovi zaštita životinja i genocida za naciste nisu bili suprotstavljeni. U stvari, zbog zaštite životinja, nacisti su smatrali da pripadaju moralnoj eliti“, navodi Monhaupt u svojoj knjizi.

Psi i lavovi

Poznato je da su diktatori bili fascinirani egzotičnim životinjama. Ono što su za Hitlera bili psi, to su za njegovog zamenika Hermana Geringa, bili lavovi: simbol moći i samopotvrđivanja. U periodu od 1933. do 1945. imao ih je čak sedam. Lavovi su i u prošlosti vlastodršcima služili kao simbol, od rimskih careva, preko nemačkog srednjovekovnog vladara zvanog Hajnrih der Leve, pa da Ričarda lavljeg srca.

Međutim, mačke manjeg formata nisu dobro prolazile kod nacista. S obzirom na to da su nacisti u svom rasnom ludilu sve delili na „vredno“ i „nevredno“, velike mačke poput lavova i tigrova spadale su u „život koji vredi sačuvati“. Nasuprot tome, kućne mačke bile su „nevredne“. Nacistički pisac Vil Fesper prilikom pominjanja mačaka koristi prideve „podlo, pokvareno, asocijalno“ i naziva ih „Jevrejima među životinjama“. I to je tužna tradicija koja potiče iz Srednjeg veka: mačke i Jevreje su tada optuživali za saradnju s đavolom i za sve zlo, poput recimo kuge.

Tužna priča se vezuje uz pisca jevrejskog porekla Viktora Klemperera i njegovu suprugu Evu koji su, nakon što je 1941. Jevrejima bilo zabranjeno da drže životinje, morali da uspavaju svog mačka Mujela. Zabrana držanja životinja, kako piše Monhaupt, bio je dalji stepen oduzimanja prava evropskim Jevrejima. U isto vreme, 1941. godine, započele su i masovne deportacije Jevreja u koncentracione logore.

Dobre svinje i svilene bube

Pozitivnu ulogu kao „hranitelji nemačkog naroda“ u nacionalsocijalističkom svetonazoru odigrale su svinje. Jedna posebna organizacije brinula se za sakupljanje ostataka hrane po domaćinstvima čime su se hranile svinje. To je rani primer recikliranja. Druga životinja koja je imala „čast“ da bude „važna za rat“ jeste svilena buba. Njih su masovno u školama uzgajali učenici. Svila je kao čvrst materijal, otporan na vodu, ali i na vatru, bila upotrebljavana za izradu padobrana.

Uzgajanje svilene bube u školama je, kako piše Monhaupt, imalo za cilj da decu nauči i „rasnoj čistoći“. Uzgajanje svilene bube, naime, podrazumeva i redovno „čišćenje“, i odstranjivanje bolesnih i slabijih jedinki, čime se čitava populacija održava zdravom. Isto to su nacisti primenjivali – kroz program eutanazije na bolesne članove društva, ali i na čitave etničke grupe.

Izvor: DW.com