SVEMIRSKA ANEMIJA
Poznato je da su svemirska putovanja izuzetno stresna za ljudsko telo, a nova istraživanja su otkrila koliko utiču na smanjenje eritrocita.
Kada smo na Zemlji, naša tela stvaraju i uništavaju dva miliona ovih ćelija u sekundi. U svemiru, astronauti su iskusili tri miliona uništenih eritrocita (crvenih krvnih zrnaca) u sekundi, što je rezultiralo gubitkom 54 odsto više ćelija nego da su bili na Zemlji, navodi se u novoj studiji.
Niži broj crvenih krvnih zrnaca kod astronauta poznat je kao svemirska anemija.
„Svemirska anemija je konstantno prijavljivana kada su se astronauti vraćali na Zemlju od prvih svemirskih misija, ali nismo znali zašto“, rekao je autor studije dr Gaj Trudel, lekar, istraživač u bolnici Otava i profesor na Univerzitetu u Otavi.
Istraživači su uzeli dah i uzorke krvi od 14 astronauta pre njihovog šestomesečnog boravka na Međunarodnoj svemirskoj stanici. Astronautima su takođe četiri puta uzimali uzorke tokom letova.
Istraživači su takođe sakupljali krv od astronauta tokom godinu dana nakon njihovog svemirskog leta.
Letovi 11 muškaraca i tri žene, koji su praćeni, dogodili su se između 2015. i 2020, a nalazi su objavljeni u časopisu Nature Medicine.
Iznenađujuće otkriće
Kada su astronauti u svemiru, doživljavaju pomeranje telesnih tečnosti prema gornjem delu tela zbog nedostatka gravitacije. To dovodi do povećanog pritiska na mozak i oči, izazivajući kardiovaskularne probleme i gubitak od 10 odsto tečnosti u krvnim sudovima.
Istraživači su verovali da je svemirska anemija način na koji se telo prilagođava promeni tečnosti, što dovodi do uništenja crvenih krvnih zrnaca kako bi se uspostavila ravnoteža. Takođe su mislili da je gubitak crvenih krvnih zrnaca samo privremen, i da se obnavlja nakon što se astronauti prilagode, posle otprilike desetak dana u svemirskom okruženju.
„Naša studija pokazuje da se po dolasku u svemir više crvenih krvnih zrnaca uništava i to se nastavlja tokom čitavog trajanja misije astronauta“, rekao je Trudel.
Istraživački tim je razvio načine za merenje uništenja crvenih krvnih zrnaca, uključujući merenje količine ugljen-monoksida u uzorcima daha astronauta.
„Srećom, manje crvenih krvnih zrnaca u svemiru nije problem kada je telo u bestežinskom stanju. Ali kada sletite na Zemlju i potencijalno na druge planete ili mesece, anemija koja utiče na vašu energiju, izdržljivost i snagu može da ugrozi ciljeve misije. Efekti anemije se osećaju tek kada sletite i morate se ponovo suočiti sa gravitacijom“, objasnio je Trudel.
Dugoročni efekti
Nakon povratka na Zemlju, kod pet od 13 astronauta dijagnoza je bila – anemija. Jednom od astronauta nakon sletanja nije vađena krv.
Praćeni uzorci uzeti od astronauta pokazali su da je svemirska anemija reverzibilna jer se njihov broj crvenih krvnih zrnaca progresivno vraćao u normalu tri do četiri meseca nakon povratka.
Međutim, uzorci prikupljeni godinu dana nakon što su astronauti sleteli na Zemlju pokazali su da je stopa uništenja crvenih krvnih zrnaca i dalje povećana, oko 30 odsto iznad onoga što su iskusili pre svog svemirskog leta.
Istraživači veruju da ovo sugeriše da bi dugotrajne svemirske misije mogle dovesti do strukturnih promena koje utiču na crvena krvna zrnca.
Rezultati ističu važnost skrininga astronauta ali i svemirskih turista i uticaj boravka van Zemlje na njihovo zdravlje.
Za sada je neizvesno koliko dugo ljudsko telo može da podrži povećanu stopu uništavanja i proizvodnje crvenih krvnih zrnaca. Radi borbe protiv ovog rizika, istraživači predlažu da se ishrana astronauta promeni kako bi se podržalo bolje zdravlje krvi.
Izvor: RTS