Demografske manipulacije i političko-migraciona pitanja u Evropi

STUDIJA DR MIROSLAVA KUKE

Demografske indikatore “Zapadnog Balkana” autori su prikazali na primeru Srbije, površinski i po broju stanovnika najveće države na “Zapadnom Balkanu”.

Kako su preneli mediji u Srbiji, 7. jula 2023. godine istaknuta je važnost trilateralnog memoranduma koji je potpisan u Beču, ali bez navođenja više detalja iz sporazuma. Kako je navedeno, Srbija, Mađarska i Austrija, sporazumom o migracijama “doprineli su dodatnoj stabilnosti Evrope”, sa uverenjem “da će se pitanje migracija drži pod kontrolom i u najboljem interesu cele Evrope”. Saradnja Srbije, Austrije i Mađarske datira od novembra 2022. godine, kada je postignut sporazum o migracijama i zaštiti granica, posebno granice sa Severnom Makedonijom.

Međutim, početkom 2022. godine, dr Miroslav Kuka, profesor na Pedagoškom fakultetu u Bitolju i Akademiji vaspitačko – medicinskih strukovnih studija u Kruševcu i Ljubica Kuka, tada student demografije, publikuju svoj naučni rad pod nazivom „Demografija u funkciji rešavanja geopolitičkih kriza“ u međunarodnom naučnom časopisu za “Umetnost, humanističke i društvene nauke” iz Indije. Autori su ovim radom preko demografskih pokazatelja dali odgovore kako će se rešiti političko migraciona pitanja u Evropi. Aktuelna geopolitička situacija (neposredno pred rat u Ukrajini), prikazana je preko migracionog kretanja stanovništva iz arapskih zemalja, sa osnovnim ciljem geografskog uticaja na odnose unutar međunarodnih centara moći. Tadašnja geopolitička realnost je inicirana migracionim kretanjima stanovništva zahvaćenim tzv. „Arapskim prolećem” tj. demonstracijama protiv režima u Tunisu, Egipatu, Libiji, Alžiru, Iraku, Maroku itd. Upućujući na važnost strateškog pravca u migracionoj ruti arapskog stanovništva ka Evropi, autori su osnovanost svojih pretpostavki, zasnovali na demografskim pokazateljima, gde bi nerazvijene zemlje tzv. “Zapadnog Balkana” trebale prihvatiti najveći broj emigranata u cilju rešavanja višegodišnje migracione krize. Tom velikom broju migranata iz arapskih zemalja uskoro su se priključile i izbeglice iz Ukrajine i Rusije.

Na početku svog rada, autori navode da više od 150 zemalja sveta svakog 22. aprila obeležava Dan planete Zemlje u cilju povećanja svesti o kvalitetu životne sredine. Podaci Ujedinjenih nacija pokazuju da trenutno na planeti Zemlji živi oko 8 milijardi ljudi, dok se na osnovu predviđenih stopa fertiliteta, mortaliteta i migracija, procenjuje da bi 2100. godine svetska populacija mogla da broji oko 11,5 milijardi ljudi. Gustina naselјenosti stanovništva predstavlјa prosečan broj stanovnika na površini određenog područja, i prosečno za površinu svetskog kopna bez Antarktika iznosi 41 st/km². Takođe, podaci iz Ujedinjenih nacija ukazuju na neravnomernost gustine naseljenosti stanovništva: Azija 80 st/km², Evropa 69 st/km², Afrika 26 st/km², Severna Amerika 20 st/km², Južna Amerika 20 st/km², Australija 4 st/km².

Gustina naseljenosti je najčešće uslovljena raspoloživim prirodnim resursima, kao što su blizina pijaće vode ili plodno zemljište. Prve velike gustine naseljenosti nastale su oko velikih reka: Tigar i Eufrat, Nil, Jangcekjang, Hoang Ho, Mekong, Gang, Dunav itd. Sredinom XVIII veka dolazi do naglog društvenog razvoja tj. industrijske revolucije, koja rezultira prelazom sa ručnih proizvodnih metoda rada na mašinske. Ovi procesi su inicirali stvaranje novih gusto naseljenih industrijskih oblasti kao što su zapadna i srednja Evropa, severo – istok Amerike i centralna Rusija, koji do danas imaju ubrzan rast naseljavanja. Životno nepristupačne oblasti poput: visokih planinskih venaca, pustinja, prašuma ili polarnih regiona, uslovljavaju manju naseljenost. Prema podacima iz Ujedinjenih nacija u Aziji to su Mongolija (1,95 st/km²), Saudijska Arabija (12 st/km²), i Oman (12,98 st/km²), u Africi: Sudan (20,98 st/km²), Gabon (6,25 st/km²), Kongo (1,95 st/km²), Libija (3,52 st/km²) i Čad (8 st/km²), u Južnoj Americi: prašumska oblast Brazila (3,8 st/km²) i visokoplaninska Bolivija (departman Pando 1,27 st/km²), u Severnoj Americi: Aljaska (0,41 st/km²), Grenland (0,028 st/km²), i severni delovi Kanade (3,83 st/km²), a u Evropi: Norveška (14 st/km²), Finska (17,9 st/km²), Švedska (22,95 st/km²) i Island (3,4 st/km²).

Geografske granice Balkana su reke Dunav i Sava na severu, Sredozemno more na jugu, Crno, Mramorno i Egejsko more na istoku i jugoistoku i na zapadu Jonsko i Jadransko more. Ova površina iznosi oko 470.000 km² i poznata je kao jugoistočna Evropa. Pored opštih demografskih indikatora, udeo površine teritorija na Balkanskom poluostrvu prema zemlјama je sledeći: Albanija: površina 28.748 km² → broj stanovnika 2.845.955 → gustina naseljenosti 99 st./km² → površinski udeo > 99% celokupne teritorije, Bosna i Hercegovina: površina 51.209 km² → broj stanovnika 3.531.159 → gustina naseljenosti 68,96 st./km² → površinski udeo > 99% celokupne teritorije, Bugarska: površina 110.994 km² → broj stanovnika 6.951.482 → gustina naseljenosti 62,63 st./km² → površinski udeo > 99% celokupne teritorije, Severna Makedonija: površina 25.713 km² → broj stanovnika 2.103.721 → gustina naseljenosti 81,82 st./km² → površinski udeo 100% celokupne teritorije, Crna Gora: površina 13.812 km² → broj stanovnika 620.029 → gustina naseljenosti 45 st./km² → površinski udeo > 99% celokupne teritorije, Grčka: površina 131.957 km² → broj stanovnika 10.955.000 → gustina naseljenosti 83,02 st./km² → površinski udeo 80% celokupne teritorije (kopneni deo), Italija: površina 301.338 km² → broj stanovnika 60.021.955 → gustina naseljenosti 199 st./km² → površinski udeo 0,1% celokupne teritorije (okruzi Gorica i Trst), Rumunija: površina 238.391 km² → broj stanovnika 19.511.000 → gustina naseljenosti 81,84 st./km² → površinski udeo 5% celokupne teritorije (Severna Dobrudža), Slovenija: površina 20.273 km² → broj stanovnika 2.066.880 → gustina naseljenosti 101,95 st./km² → površinski udeo 50% celokupne teritorije (jugozapadni deo), Srbija: površina 88.499 km² (sa KiM 111 km²) → broj stanovnika 7.186.862 → gustina naseljenosti 90,89 st./km² → površinski udeo 80% celokupne teritorijeta), Turska: površina 783.356 km² → broj stanovnika 79.814.871 → gustina 101,89 st./km² → površinski udeo 3% celokupne teritorije (evropski deo), Hrvatska: površina 56.594 km² → broj stanovnika 3.888.529 → gustina naseljenosti 68,71 st./km² → površinski udeo 54% celokupne teritorije (južno od Save i Kupe bez ostrva).

Institucije Evropske unije su unutar Balkanskog poluostrva definisale i tzv. „Zapadni Balkan”, tj. područje koje uklјučuje države koje nisu članice Evropske unije, a nastale su kao samostalne države raspadom bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (1992.). Taj region obuhvata: Srbiju, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru, Severnu Makedoniju i Albaniju, oblasti bogate rekama i plodnim zemljištem. Navedeni geografski položaj i njegove prirodne karakteristike, uslovile su da kroz celokupnu istoriju ovaj region predstavlja glavnu saobraćajnicu između Azije i Evrope, što je uslovilo raznovrstan kulturni i politički uticaj.

Demografske indikatore “Zapadnog Balkana” autori su prikazali na primeru Srbije, površinski i po broju stanovnika najveće države na “Zapadnom Balkanu”. Demografski pokazatelji prirodnog kretanje stanovništva u Srbiji u periodu 2008 – 2019. godina pokazuju decenijski trend negativnog prirodnog priraštaja, koji se na godišnjem nivou kreće oko 35.000 manje rođenih u odnosu na broj umrlih. Nezvanični podaci za 2020. i 2021. godinu, uslovljeni tadašnjom Covid pandemijom, upućuju na još veći negativni prirodni priraštaj koji je na godišnjem nivou prosečno iznosio preko 70.000 manje rođenih u odnosu na umrle (u 2021. godini rođenih 62.062, umrlih 135.901, negativan prirodni priraštaj iznosi 73.839). Dakle, samo u periodu od 2008 – 2021 godine Srbija je kroz negativni prirodni priraštaj izgubila oko 530.000 stanovnika što je približno 7,3% ukupnog broja stanovnika.

Takođe, prema izveštaju “Međunarodne organizacije za migracije” uočen je porast nivoa međunarodnih migracija u skladu sa savremenim trendovima. Tako je 2021. godine broj međunarodnih migranata u svetu procenjen na 280 miliona, što predstavlјa 3,6% svetske populacije. Značajan je podatak da ova kategorija lica, ostvaruje 9% svetskog BDP-a. Takođe, istraživanja agencije Gallup od 2015 – 2017. godine utvrdila su da u svetu ima 700 miliona potencijalnih migranata, koji razmišlјaju o brzom preselјavanju u inostranstvo.

Autori navode da je migracioni bilans teško odrediti i metodološki i komparacijom zvanično objavljenih podataka, tako da se u popisu migranata najčešće koriste procene koje su zasnovane na različitim statističkim metodama i administrativnim pokazateljima. Tako se iz Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Srbiji navodi: “Kada se od zvanično registrovanog smanjenja ukupnog broja stanovnika Srbije (oko 311.000) odbije negativan prirodni priraštaj (oko 297.000), ostaje negativan migracioni bilans od skoro 14.000 u periodu 2002 – 2011. godine. Proizilazi da je Srbija, zbog negativnog migracionog bilansa sa svetom izgubila najmanje 56.000 stanovnika ili prosečno oko 6.000 godišnje u periodu od 2002 – 2011. Ako se nepoznati broj IRL u Popisu 2011. nalazi negde u sredini između pretpostavlјene donje granice i maksimalne vrednosti prema registru KIRS-a, onda je taj gubitak veći za oko 55.000, što daje prosečan godišnji negativan saldo od oko 11.000 stanovnika.”

Međutim, prema procenama Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) migracija iz Srbije ima neuporedivo izraženiji trend: “Prosečan godišnji priliv migranata iz Srbije u države članice OECD, u periodu 2007 – 2016. godine iznosio je 41.000. To znači da je za 11 godina iz Srbije samo u OECD zemlje otišlo oko 500.000 stanovnika, prosečne starosti 30 godina, tj. iz kontigenta radne snage“. S druge strane u poslednjoj deceniji broj povratnika u Srbiju je bio manji od 70.000, a od ovog broja čak 63% pripada neaktivnom stanovništvu tj. penzionerima.

Navedene statistike, po stavovima autora, treba korigovati činjenicom koja ukazuje da znatan broj iseljenika ne odjavljuje svoje boravište u Srbiji (privremeni rad, dvojna državljanstva itd.), tako da nisu obuhvaćeni ovim podacima. Osnovana je pretpostavka da je ovaj trend “admistrativne neažurnosti i statističke manipulacije” zastupljen u većini nerazvijenih država sveta što zbirno dovodi do pogrešnih statističkih pokazatelja. Obaveza prijavljivanja privremenog boravka u inostranstvu i povratka iz inostranstva u Srbiju, regulisana je Zakonom o prebivalištu i boravištu građana koji se nedovoljno poštuje.

Na osnovu istraživanja autora, sprovedenog 2021. godine na uzorku od 235 lica koji su na kraći ili duži vremenski period iselili iz Srbije, samo je njih 147 odjavilo svoje prebivalište tj. 62,55%. Ukoliko bi se ovaj podatak aproksimativno dodao procenama OECD-a, broj potencijalnih migranata bi bio preko 65.000 na godišnjem nivou. Ovaj podatak uvećan sa negativnim prirodnim priraštajem u Srbiji, dovodi do broja od preko 95.000 stanovnika koje Srbija izgubi na nivou jedne godine. Dakle, samo u periodu od 2008 – 2021 godine Srbija je kroz negativni prirodni priraštaj i iseljavanje izgubila oko 1.300.000 stanovnika što je znatan procenat od ukupnog broja stanovnika.

U sklopu ekonomskih istraživnja, Institut za razvoj i inovacije je sačinio listu troškova odlaska u emigraciju. Po tim podacima cena srednjoškolskog obrazovanja u Srbiji je oko 20.000 €, odnosno oko 36.000 € za visoko obrazovanje. Na zapadu tražene profesije poput lekara ili stomatologa u Srbiji se školuju u iznosu od 58.000 € do 71.000 €. Komparirajući ove profesije sa školovanjem npr. lekara u SAD, koji košta oko 280.000 $, dolazi se do odgovora zašto je tek svaki četvrti lekar u SAD studije završio na domaćem fakultetu. Ako se uračuna cena školovanja građana koji emigriraju iz Srbije, godišnji iznos je od 1,1 – 1,35 milijardi evra, zavisno od obrazovnog profila. Međutim, mnogo je veća cena koju Srbija plaća u narednim decenijama time što emigranti ne stvaraju BDP za Srbiju, tj. manje je tržište, potrošnja i poreski prihodi.

Da se zvaničnom statistikom može manipulisati pokazuju i podaci Republičkog zavoda za statistiku Srbije po kojima je broj novorođenih 1998. godine iznosio 76.330, 2002. godine broj novorođenih je iznosio 78.101 a 2004. godine broj novoređenih je iznosio 78.186. Novorođeni 1998. godine postaju punoletna lica sa pravom glasanja na izborima 2016. godine, novorođeni 2002. godine postaju punoletna lica 2020. godine, a novorođeni 2004. godine postaju punoletna lica 2022. godine. Ostaje nejasno kako je u intervalu od 2007 – 2022 godine sa prikazanim trendom negativnog prirodnog priraštaja i progresivnim trendom iseljavanja stanovništva iz Srbije, broj upisanih glasača na izborima ostao gotovo nepromenjen, na šta ukazuju podaci Republičke izborne komisije.

Dakle, teritorija Srbije se raseljava progresivnim smanjenjem broja stanovnika na koji najviše utiče negativni prirodni priraštaj i emigriracija stanovništva u razvijenijenije zemlje. Prema istraživanjima koje je sprovela Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj OECD iz Srbije najveći broj stanovnika emigrira u Nemačku (27%), potom sledi Austrija, Švajcarska, Francuska, Italija, Kanada, Mađarska, Slovenija i Australija. Najviše, čak 76% iseljenika ima između 24 i 65 godina. Navedeni migracioni trend i negativni prirodni priraštaj rezultiraju smanjenjem gustine naseljenosti. U Evropi od 1.527 oblasti samo 909 ima veću gustinu naseljenosti od 100 st./km², a među njima je svega šest oblasti u Srbiji.

Autori konstatuju da ratni sukobi primarno iniciraju nastupajuće krize, koje se društveno manifestuju porastom nasilja, korupcijom, ekonomskom krizom, migranstkim krizama itd. Pretposlednja svetska kriza je počela krajem 2010. godine sa „Arapskim prolećem” tj. talasom demonstracija protiv režima u arapskim zemljama: Tunis, Egipat, Libija, Alžir, Irak, Maroko itd. Kriza se nastavila započetim ratom u Avganistanu (2001 – 2021), koji je najduži rat u istoriji Amerike, a potom građanskim ratom u Siriji koji je počeo 2011. godine. Posledice ovih ratnih sukoba se manifestuju u velikom broju izbeglica sa prostora Bliskog istoka, severne i centralne Afrike i centralne i južne Azije, koje su krenule ka Evropi. Poslednja ratom izazvana svetska kriza je počela februara 2022. godine, vojnom intervencijom Rusije na teritoriji Ukrajine. Posledice ovog ratnog sukoba se manifestuju u preko 250.000 izbeglica iz Rusije i Ukrajine u Srbiju, što podseća na talas migracija pre jednog veka, kada su se Rusi, bežeći od boljševičke revolucije, naseljavali širom Evrope, uključujući i Srbiju. Tadašnje ruske izbeglice su doprinele ekonomskom i kulturnom razvoju Srbije, npr. Vlada Srbije je smeštena u zgradi koju je 1926. godine dizajnirao ruski izbeglica Nikolaj Krasnov (1864 – 1939).

Prema podacima Agencije za privredne registre u Srbiji je otvoreno oko 4.200 firmi čiji su osnivači ruski državljani, a delatnosti firmi su najjčešće iz oblasti konsultantskih usluga, IT i trgovine. Nasuprot izbeglicama iz Rusije i Ukrajine, izbeglice iz Arapskih zemalja popunjavaju smanjenu ponudu u uslužnim delatnostima poput vozača, građevihskih i sezonskih radnika itd.

Izbeglica je lice koje je protiv svoje volјe raselјeno iz svoje države ili mesta stanovanja. Ova definicija je proširena 1938. godine, kada su u izbeglice uklјučeni lјudi sa objektivno zasnovanim strahom od progona zbog etničke i verske pripadnosti ili političkih uverenja. Potom je termin „izbeglica“ proširen na sve one koji su pobegli iz svojih domova u druga mesta u svojim zemlјama. Izbeglički status traje sve dok lice ne dobije novo prebivalište ili se vrati kući.

Autori navode da se Evropska unija (EU) tokom 2015 – 2016. godine suočila sa masovnim dolaskom izbeglica iz zemalja zahvaćenih ratom na Bliskom istoku, severnoj i centralnoj Africi i centralnoj i južnoj Aziji. Prema podacima UNHCR u tom periodu je zabeleženo oko 1,2 miliona podnetih zahteva za azil, većinom lica iz Sirije, Avganistana i Irana. Takođe, UNHCR je identifikovala nekoliko bitnih razloga za migraciju navedenog stanovništva prema zemljama EU: 1. gubitak nade da će u njihovoj zemlji biti uspostavljen mir, 2. siromaštvo, 3. ograničena mogućnost zaposlenja, 4. nedovoljna pomoć i zdravstvena zaštita, 5. nesigurnost u zemljama koje su u blizini ratom zahvaćenih područja. Migracioni put prema zemljama EU vodio je preko tzv. „balkanske rute” koja je obuhvatala nekoliko zemalja jugoistočne Evrope: Grčku, Makedoniju, Srbiju i Hrvatsku.

Na ovom putu je dolazilo do masovnih problema u odnosima između tranzitnih zemalja, kojima se 2015. priključila i Mađarska, podizanjem ograde duž svoje granice sa Srbijom u cilju sprečavanja priliva ilegalnih emigranata. Početkom 2018. godine EU je postigla privremeni dogovor sa Turskom o zadržavanju izbeglica na svojoj teritoriji u zamenu za značajnu finansijsku podršku. Jedan od ključnih razloga ovog sporazuma je namera Nemačke da teret izbegličke krize, koju je najviše podnela, ostane van granica EU. Prema podacima UNHCR od ukupnog broja raseljenih lica čak 67% dolazi iz pet zemalja: Sirija, Avganistan, Venecuela, Južni Sudan i Mijanmar. Zemlјe koje primaju najveći broj izbeglica su: Turska (3,6 miliona), Kolumbija (1,8 miliona), Pakistan (1,4 miliona), Uganda (1,4 miliona) i Nemačka (1,1 milion).

Takođe, autori podsećaju da je kao jedna od zemalja na migracionom putu, Vlada republike Srbija od 2008 – 2022. osnovala sedam Azilantskih centara u oblastima sa navedenim geografsko – demografskim indikatorima: 1. Centar za azil Banja Koviljača, koji se nalazi u Mačvanskoj oblasti, površine 3.270 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 85 ст./km², 2. Centar za azil Bogovađa, koji se nalazi u Kolubarskoj oblasti, površine 2.474 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 66 ст./km², 3. Centar za azil Sjenica, koji se nalazi u Zlatiborskoj oblasti, površine 6.140 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 43 ст./km², 4. Centar za azil Tutin, koji se nalazi u Raškoj oblasti, površine 3.923 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 78 ст./km², 5. Centar za azil Krnjača, koji se nalazi u Beogradskoj oblasti, površine 3.234 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 524 ст./km² (Beograd je glavni grad Srbije), 6. Centar za azil Vranje, koji se nalazi u Pčinjskoj oblasti, površine 3.520 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 56 ст./km², 7. Centar za azil Obrenovac koji se nalazi u Beogradskoj oblasti.

Pored sedam centara za azil, Srbija je otvorila i jedanaest prihvatnih centara: 1. Prihvatn centar Preševo, koji se nalazi u Pčinjskoj oblasti, 2. Prihvatni centar Adaševci, koji se nalazi u Sremskoj oblasti, površine 3.485 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 85 ст./km², 3. Prihvatni centar Šid, koji se nalazi u Sremskoj oblasti, 4. Prihvatni centar Pirot, koji se nalazi u Pirotskoj oblasti, površine 2.761 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 30 ст./km², 5. Prihvatni centar Bujanovac, koji se nalazi u Pčinjskoj oblasti, 6. Prihvatni centar Divljana, koji se nalazi u Pirotskoj oblasti, 7. Prihvatni centar Dimitrovgrad, koji se nalazi u Pirotskoj oblasti, 8. Prihvatni centar Bosilegrad, koji se nalazi u Pčinjskoj oblasti, 9. Prihvatni centar Subotica, koji se nalazi u Severnobačkoj oblasti, površine 1.784 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 100 ст./km², 10. Prihvatni centar Sombor, koji se nalazi u Zapadnobačkoj oblasti, površine 2.488 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 69 ст./km², 11. Prihvatni centar Kikinda, koja se nalazi u Severnobanatskoj oblasti, površine 2.328 km², sa prosečnom gustinom naseljenosti od 58 ст./km².

Autori navode da se iz navedenog popisa može zaključiti da Srbija planski, najveći broj azilantskih i prihvatnih centara locira u oblastima koje su raseljene tj. gde je gustina naseljenosti stanovništva izrazito niska. Kao primer planski organizovane strategije upravljanja migracionim tokovima, EU slično kao u primeru sa Turskom (2018), podržava i Srbiju, obezbeđujući joj 2021. godine 13 miliona evra u cilju organizovanja prihvatanja migranata. Prema podacima EU centar Beograd od 2015. godine, kada je počeo povećan priliv migranata na teritoriju Srbije, EU je donirala Srbiji više od 130 miliona evra. Kroz podršku EU, Srbija primenjuje sveobuhvatan pristup koji je baziran na četiri ključne komponente: 1. Komeserijat za izbeglice i migracije (obezbeđuje smeštaj, hranu i zaštitu za migrante i izbeglice), 2. Ministarstvo zdravlja i Ministarstvo prosvete (obezbeđuju medicinske i pedagoške usluge), 3. Međunarodna organizacija za migrante (sprovodi program asistiranog dobrovoljnog povratka i reintegracije za migrante u sigurne zemlje porekla), 4. Pojačava se upravljanje granicom jačanjem kapaciteta Ministarstva unutrašnjih poslova.

Na osnovu zvaničnih statističkih pokazatelja može se zaključiti da postoji progresivan trend legalnih a posebno ilegalnih migrantskih pokušaja ulaska u zemalje EU. Vodeće zemlje EU (Nemačka, Francuska, Italija, Španija, Austrija) nemaju jedinstvenu politiku rešavanja migracionih pitanja, gde se mogu uočiti tri pravca: 1. zemlje poput Mađarske, koje odbijaju primati potražioce azila, 2. zemlje poput Grčke, koje ne žele da većinski teret izbegličke krize padne na njih, 3. zemlje poput Nemačke, koje su ciljne zemlje migranata, a koje iznose nezadovoljstvo jer prihvataju najveći broj migranata.

Iako je dosadašnji odgovor EU na izbegličku krizu bio human, postavlja se pitanje da li će u narednom periodu, s obzirom na spoljnopolitičke okolnosti, ostati isti ili će biti promenjen. Na osnovu prikazanih demografskih indikatora, autori osnovano pretpostavljaju da će vodeće zemlje EU ubrzo početi sa preusmeravanjem izbegličkih talasa sa svojih država na nerazvijene ili zemlje u razvoju, koje pripadaju tzv. “Zapadnom Balkanu”. Zemlje poput Srbije, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Severne Makedonije i Albanije, a potom Hrvatske (članice EU od 2013.), koja ima velike raseljene oblasti (Banija – površina 4,463 km², Kordun – površina 2.306 km², Lika – površina 5,283 km², Slavonija – površina 12,556 km², Dalmacija – površina 11 960 km² → u ovim oblastima gotovo da nema stanovništva), nastale progonom preko 500.000 srpskog stanovništva tokom rata vođenog od 1991 – 1995, prihvatiće najveći priliv migranata. U tom cilju se izgrađuje neophodna prihvatna infrastruktura, dok se posredstvom vladinog i sve uključenijeg nevladinog sektora, razvija intenzivna strategija integrisanja migranata.

Autori ističu da se u cilju mirnog integrisanja potencira multikulturalnosti tj. težnje da jedna društvena grupa (migranti) u sjedinjavanju sa drugom društvenom grupom (stanovnici zemlje domaćina) ne gube svoj identitet, već da se radi na prihvatanju kulturnih razlika. Takođe, iz dosadašnjeg iskustva se pokazalo da je Srbija za migrante samo tranziciona zemlja. Zahtevi za azil u Srbiji se podnose retko, tako je u 2021. godini bilo svega 156 podnetih zahteva od kojih je odobreno samo 13. Sa druge strane vodeće zemlje EU su u intenzivnim pregovorima od 2015. godine i do danas ne mogu da se dogovore koliko će tačno koja zemlja primiti migranata. Navedeno stanje navodi na osnovanu pretpostavku da će vodeće zemlje EU najveći broj migranata vraćati ili preusmeravati u demografski devastirane zemlje “Zapadnog Balkana“. U integracijskom smislu može se osnovano pretpostaviti da će verske razlike migracionog stanovništva i stanovništva “Zapadnog Balkana” potencijalno dovesti do novih sukoba i kriza, koji će geografski biti lociran na graničnom pojasu Centralne Evrope. S obzirom da su emigranti u najvećem broju pripadnici muslimanske veroispovesti a stanovnici država “Zapadnog Balkana” hrišćani (izuzev stanovništva Bosne i Hercegovine koji su većinski muslimanske veropispovesti), ne ostavlja se mnogo nade da će u perspektivi multikulturalnost biti ostvarena na miran i tolerantan način.

Razloge za ovakvu tvrdnju autori nalaze u istorijskim činjenicama. Naime, upravo je hrišćanska jugoistočna Evropa bila granica nekadašnjeg Osmanskog (muslimanskog) carstva (1288 – 1922), koje je na vrhuncu svoje moći, tokom XVI veka obuhvatalo Anadoliju, Bliski Istok, delove Severne Afrike i jugoistočne Evrope i na severu deo Kavkaza. U pokušajima osvajanja evropskog kontinenta, turske snage su u odlučujućim borbama zaustavljene kod Beča (Prva bitka kod Beča 1529, Druga bitka kod Beča 1683), ali je naseljeno tursko i poturčeno (muslimansko) stanovništvo ostalo da živi unutar navedenih granica. Poslednji građanski rat u Bosni i Hercegovini (1992 – 1995), primarno je zasnovan na verskim razlikama i netrpeljivostima hrišćanskog i muslimanskog stanovništva. Rat je završen potpisivanjem tzv. Dejtonskog sporazuma sa preko 100.000 žrtava i više od 2,2 miliona raseljenih ljudi. Ova istorijska iskustva, po stavovima autora, predstavljaju teško premostive razlike, koje se u današnjem vremenu mirnog rešavanja “migrantske krize” ne mogu pomiriti popularisanjem multikulturalnosti i tolerancije.